ΤΟ ΒΑΜΜΕΝΟ ΠΟΥΛΙ | 17
τες, ενώ τα πυκνά δάση ήταν ανέκαθεν καταφύγιο ανταρτών και
παρανόμων.
Η γερμανική κατοχή βύθιζε ακόμα περισσότερο εκείνο το τμήμα
της χώρας στην εξαθλίωση και την καθυστέρηση. Οι χωρικοί υπο-
χρεώνονταν να παραχωρούν μεγάλο μέρος της ισχνής σοδειάς τους
αφενός στον τακτικό στρατό και αφετέρου στους παρτιζάνους.
Οποιαδήποτε άρνηση να συμμορφωθούν θα είχε ως επακόλουθο
επιδρομές αντιποίνων που θα έκαναν τα χωριά στάχτη.
Έμενα στο καλύβι της Μάρτα και κάθε μέρα, κάθε στιγμή, περίμε-
να να έρθουν να με πάρουν οι γονείς μου. Το κλάμα ήταν ανώφε-
λο, η Μάρτα δεν έδινε σημασία στα κλαψουρίσματά μου. Ήταν γριά
και μονίμως καμπουριασμένη, σαν να ’θελε να κοπεί στα δυο αλλά
να μην τα κατάφερνε. Τα μακριά μαλλιά της, που δεν τα χτένιζε
ποτέ, είχαν γίνει σαν κετσές από αναρίθμητες χοντρές πλεξούδες
που ήταν αδύνατο να ξεμπλέξεις. Η ίδια τις αποκαλούσε νεραϊδο-
τσούλουφα. Διαβολικές δυνάμεις φώλιαζαν στα τσουλούφια, τα
έπλεκαν μεταξύ τους και προκαλούσαν σιγά σιγά γεροντική άνοια.
Η Μάρτα τριγύριζε κουτσαίνοντας, στηριγμένη σ’ ένα ροζιασμέ-
νο ραβδί, κι όλο κάτι μουρμούριζε μοναχή της σε μια γλώσσα που
δεν πολυκαταλάβαινα. Στο μικρό σταφιδιασμένο πρόσωπό της ήταν
απλωμένο ένα δίχτυ από ρυτίδες και το δέρμα της είχε το καφεκόκ-
κινο χρώμα παραψημένου μήλου. Το μαραμένο της κορμί έτρεμε
διαρκώς σαν να το φύσαγε κάποιος εσωτερικός άνεμος και τα δά-
χτυλα στα κοκαλιάρικα χέρια με τις παραμορφωμένες από την αρ-
ρώστια αρθρώσεις τρεμόπαιζαν καθώς το κεφάλι, στηριγμένο στον
μακρύ λιπόσαρκο λαιμό της, ταλαντευόταν προς κάθε κατεύθυνση.
Δεν έβλεπε καλά. Αγωνιζόταν να διακρίνει το φως μέσα από τις
μικροσκοπικές σχισμές των ματιών της. Κάτω από τα πυκνά της
