Ταξίδι στη σκιά του Βυζαντίου

TAΞΙΔΙ ΣΤΗ ΣΚΙΑ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ 40 μου επίσκεψη στον Πανάγιο Τάφο, ένας ηλικιωμένος έλληνας μοναχός μου διηγήθηκε μια σχεδόν απαράλλαχτη ιστορία. Πριν από δυο τρία χρόνια προκλήθηκε μεγάλη αναστάτωση σε μια περιοχή κοπτών στην Αίγυπτο, όταν η Παναγία φάνηκε να αιω- ρείται πάνω από τα καμπαναριά του ναού της Αγίας Δαμιανής. Επιστρέφοντας στο σπίτι μου ύστερα από τη συνάντηση με τον Ράνσιμαν, ήξερα τι ήθελα να κάνω: να περάσω έξι μήνες ταξιδεύοντας στην ανατολική Μεσόγειο, ακολουθώντας χοντρι- κά την πορεία του Ιωάννη Μόσχου. Ξεκινώντας από το Άγιο Όρος και κατεβαίνοντας σταδιακά μέχρι τις κοπτικές μονές της Άνω Αιγύπτου, ήθελα να κάνω εκείνο που καμία μελλοντική γενιά ταξιδιωτών δεν θα είχε τη δυνατότητα να κάνει: να δω, όπου ήταν δυνατόν, ό,τι είχαν δει ο Μόσχος και ο Σωφρόνιος, να κοιμηθώ στις ίδιες μονές, να προσευχηθώ κάτω από τις ίδιες τοιχογραφίες και τα ψηφιδωτά, να ανακαλύψω ό,τι είχε απομεί- νει και να διαπιστώσω ιδίοις όμμασιν τις τελευταίες στιγμές από το λυκόφως του Βυζαντίου.  Το ξύλινο σήμαντρο από τον ναό μόλις άρχισε το κάλεσμά του∙ σε δέκα λεπτά ξεκινάει ο όρθρος. Σε λίγο ξημερώνει. Το πρώτο λαμπύρισμα του ήλιου έχει αρχίσει να φωτίζει το περίγραμμα του Αγίου Όρους. Το πετρέλαιο στη λάμπα μου έχει εξαντληθεί, το ίδιο κι εγώ. Μεθαύριο πρέπει να φύγω από τον Άθω∙ με περιμένει ένα ταξίδι τεσσάρων πέντε ημερών μέσω Θράκης προκειμένου να καταλήξω στην Κωνστα- ντινούπολη, στη σπουδαία πρωτεύουσα του Βυζαντίου όπου ο Ιωάννης Μόσχος ολοκλήρωσε το Λειμωνάριό του. Το σήμαντρο χτυπάει δεύτερη φορά. Πρέπει να κλείσω το βιβλίο και να κατέβω στην εκκλησία για να προσευχηθώ μαζί με τους μοναχούς.