Φωτεινή πολιτεία

9 Ό ταν με ρωτούν για τα 32 παιδιά που έχασαν τη ζωή τους στο Σαν Κριστόμπαλ, η απάντησή μου διαφοροποιείται ανάλογα με την ηλικία του συ- νομιλητή μου. Αν είναι συνομήλικός μου, του απα- ντώ πως το να κατανοείς δεν είναι παρά ένας τρόπος ανασύνθεσης αυτού που έχει δει κανείς μόνο απο- σπασματικά· αν είναι νεότερος, τον ρωτάω αν πι- στεύει στους κακούς οιωνούς ή όχι. Σχεδόν πάντα μου απαντούν όχι, λες και το να πιστεύουν θα σή- μαινε ότι δεν εκτιμούν αρκετά την ελευθερία. Εγώ τότε δεν κάνω άλλες ερωτήσεις και τους αφηγούμαι τη δική μου εκδοχή των γεγονότων γιατί είναι το μόνο που έχω και γιατί θα ήταν ανώφελο να τους πείσω ότι δεν έχει να κάνει τόσο με την εκτίμηση που τρέφουν στην ελευθερία όσο με το γεγονός ότι δεν πρέπει να πιστεύουν τόσο αφελώς στη δικαιο- σύνη. Αν ήμουν λίγο πιο αποφασιστικός και λίγο πιο δειλός, θα άρχιζα την ιστορία μου πάντα με την ίδια φράση: «Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι παίρνουν αυτό