Προβλήματα στον παράδεισο

ΔΙΑΓΝΩΣΗ HORS D’OEUVRE? / 39 χιστα καλύτερα απ’ ό,τι ένας δούλος αιχμάλωτος των Μογγόλων. Και ούτω καθεξής. Όμως από αυτή την ιστορία λείπει κάτι. Πρώτο (και εδώ θα πρέπει να συγκρατήσουμε την αντιαποι- κιοκρατική χαρά μας), το ερώτημα που πρέπει να τεθεί είναι: Αν η Ευρώπη γνωρίζει βαθμιαία παρακμή, τι αντικαθιστά την ηγεμο- νία της ; Η απάντηση είναι: «ο καπιταλισμός με ασιατικές αξίες» (που φυσικά δεν έχουν καμιά σχέση με τους Ασιάτες, αλλά συν- δέονται πλήρως με την ξεκάθαρη τωρινή τάση του σύγχρονου καπιταλισμού να αναστείλει τη δημοκρατία). Από τον Marx και μετά η πραγματικά ριζοσπαστική αριστερά δεν ήταν ποτέ απλώς «προοδευτική». Πάντα έθετε επίμονα το ερώτημα ποιο είναι το τίμημα της προόδου. Ο Marx ήταν συνεπαρμένος με την πρω- τοφανή παραγωγικότητα που απελευθέρωνε ο καπιταλισμός, αλλά επέμενε ότι αυτή η επιτυχία γεννά τον ανταγωνισμό. Το ίδιο πρέπει να κάνουμε σήμερα απέναντι στην πρόοδο του πα- γκόσμιου καπιταλισμού: να έχουμε πάντα στον νου μας τη σκο- τεινή άλλη όψη του, που γεννά εξεγέρσεις. Όλα αυτά συνεπάγονται ότι οι σημερινοί συντηρητικοί δεν είναι πραγματικά συντηρητικοί. Ενώ υποστηρίζουν πλήρως τη συνεχή διαδικασία αλλαγής του καπιταλισμού, θέλουν να την κάνουν πιο αποδοτική συμπληρώνοντάς τη με κάποιους παρα- δοσιακούς θεσμούς (για παράδειγμα, τη θρησκεία), προκειμένου να περιορίζονται οι καταστροφικές συνέπειές της για την κοι- νωνική ζωή και να διατηρείται η κοινωνική συνοχή. Σήμερα ο πραγματικός συντηρητικός είναι εκείνος που παραδέχεται πλή- ρως τους ανταγωνισμούς και τα αδιέξοδα του παγκόσμιου κα- πιταλισμού, απορρίπτει την απλή προοδευτικότητα και δίνει σημασία στη σκοτεινή άλλη όψη της προόδου. Με αυτή την έννοια, σήμερα μόνο ένας ριζοσπάστης αριστερός μπορεί να είναι πραγματικά συντηρητικός.