Προβλήματα στον παράδεισο

42 / ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΟΝ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ αποτυχία της ελεύθερης αγοράς αλλά ο υπερβολικός κρατι- κός έλεγχος, δηλαδή το γεγονός ότι η οικονομία της αγοράς δεν ήταν πραγματικά τέτοια, αλλά παρέμενε πιασμένη στην αρπάγη του κράτους πρόνοιας. Όταν μένουμε προσκολλη- μένοι σε αυτή την καθαρότητα του αγοραίου καπιταλισμού απορρίπτοντας τις αποτυχίες του ως τυχαίες αναποδιές, κα- ταλήγουμε σε μια αφελή προοδευτικότητα, η οποία αγνοεί τον τρελό χορό των αντιθέτων. Στην οικονομική σφαίρα μια από τις πιο εντυπωσιακές πε- ριπτώσεις αυτού του τρελού χορού είναι η αλλόκοτη συνύ- παρξη της έντασης της εργασίας με την απειλή της ανεργίας. Όσο πιο έντονα εργάζονται όσοι έχουν δουλειά τόσο πιο γε- νικευμένη είναι η απειλή της ανεργίας. Επομένως η σημερινή κατάσταση μας υποχρεώνει, όταν διαβάζουμε το Κεφάλαιο του Marx, να μετατοπίσουμε την έμφαση από το γενικό θέμα της αναπαραγωγής του κεφαλαίου στην «ανεργία η οποία κατέχει δομικά κεντρική θέση στο ίδιο το κείμενο του Κεφα- λαίου », όπως το θέτει ο Frederick Jameson. «Η ανεργία είναι δομικά αδιαχώριστη από τη δυναμική της συσσώρευσης και της επέκτασης, που αποτελεί την ίδια τη φύση του καπιταλι- σμού». 4 Στη σφαίρα της οικονομίας το ακραίο σημείο της «ενό- τητας των αντιθέτων» είναι αναμφισβήτητα το γεγονός ότι η ίδια η επιτυχία του καπιταλισμού (αυξημένη παραγωγικότητα κ.λπ. ) παράγει ανεργία (καθιστά άχρηστους όλο και περισσό- τερους εργαζομένους). Αυτό που θα έπρεπε να είναι ευλογία (το γεγονός ότι απαιτείται λιγότερο σκληρή εργασία) γίνεται κατάρα. Με αυτό τον τρόπο η παγκόσμια αγορά, σε σχέση με τη σύμφυτη δυναμική της, είναι «ένας χώρος όπου οι πάντες υπήρξαν κάποτε παραγωγικοί εργαζόμενοι και στον οποίο η εργασία άρχισε παντού να βγαίνει εκτός του συστήματος». 5