Υπογαία: Ένα ταξίδι στα βάθη της γης και του χρόνου

ΚΑΤΕΒΑΙΝΟΝΤΑΣ 25 σύγχρονη κατάβασις : η ιστορία τράβηξε την παγκόσμια προσοχή εν μέρει επειδή είχε τη δύναμη του μύθου. Αυτό που υπαινίσσονται όλες αυτές οι αφηγήσεις είναι κάτι φαινο- μενικά παράδοξο: ότι το σκοτάδι θα μπορούσε να είναι ένα μέσο όρασης κι ότι η κάθοδος ίσως είναι κίνηση προς τη φανέρωση κι όχι την απο- στέρηση. Το κοινό ρήμα μας «understand» [«καταλαβαίνω»] έχει αυτό καθαυτό μια περίεργη σημασία περάσματος κάτω από κάτι ώστε να το κατανοήσουμε πλήρως. Όταν «ανακαλύπτεις» «ξεθάβεις», «κατεβαίνεις και φέρνεις στο φως», «ανεβάζεις από τα βάθη». Πρόκειται για αρχαίους εννοιολογικούς συσχετισμούς. Οι παλαιότερες γνωστές σπηλαιογραφίες στην Ευρώπη –ζωγραφισμένες κλίμακες, κουκκίδες και αποτυπώματα χεριών στα τοιχώματα ισπανικών σπηλαίων– χρονολογούνται γύρω στα 65.000 χρόνια πριν, κάπου 20.000 χρόνια πριν από τότε που πιστεύε- ται ότι ο Homo sapiens έφτασε στην Ευρώπη και την Αφρική. Νεάντερταλ καλλιτέχνες άφησαν αυτές τις εικόνες. Πολύ προτού οι ανατομικά σύγ- χρονοι άνθρωποι φτάσουν εκεί που είναι τώρα η Ισπανία, γράφει ένας από τους αρχαιολόγους που είναι υπεύθυνοι για τη χρονολόγηση τούτης της τέχνης, «οι άνθρωποι έκαναν ταξίδια στο σκοτάδι». Η Υπογαία είναι μια ιστορία ταξιδιών στο σκοτάδι και καθόδων σε αναζήτηση της γνώσης. Στην πορεία της, ξεκινά από τη σκοτεινή ύλη που δημιουργήθηκε στη γένεση του σύμπαντος και φτάνει ως τα πυρη- νικά μέλλοντα μιας επερχόμενης Ανθρωποκαίνου. Στη διάρκεια του ταξιδιού στον βαθύ χρόνο, ανάμεσα σε τούτα τα δύο απόμακρα σημεία, η γραμμή γύρω από την οποία τυλίγεται η αφήγηση είναι το αέναα κινούμενο παρόν. Στα κεφάλαιά της, ακολουθώντας το θέμα της, απλώ- νει ένα υπόγειο δίκτυο από αντηχήσεις, μοτίβα και σχέσεις. Εδώ και πάνω από δεκαπέντε χρόνια, γράφω για τη σχέση ανάμεσα στο τοπίο και την ανθρώπινη καρδιά. Αυτό που άρχισε ως επιθυμία να λύσω ένα προσωπικό μυστήριο –γιατί με έλκυαν τόσο τα βουνά όταν ήμουν νέος, ώστε κάποιες φορές ήμουν έτοιμος ως και να πεθάνω για την αγάπη μου γι’ αυτά– έχει ξεδιπλωθεί σ’ ένα σχέδιο χαρτογράφησης σε βάθος, εκπονούμενης σε πέντε βιβλία και σε περίπου 2.000 σελίδες. Από τις παγωμένες κορυφές των ψηλότερων βουνών στον κόσμο, έχω ακολουθήσει μια καθοδική τροχιά ως ό,τι θα πρέπει σίγουρα να είναι