Υπογαία: Ένα ταξίδι στα βάθη της γης και του χρόνου

YΠΟΓΑΙΑ 24 τερα έμοιαζαν αδρανή ζωντανεύουν. Νέες ευθύνες δηλώνονται. Μια χαρά της ύπαρξης ξεπηδά μπρος στα μάτια και τον νου. Ο κόσμος γί- νεται ξανά αφάνταστα ποικίλος και γεμάτος ζωή. Ο πάγος ανασαίνει. Ο βράχος έχει παλίρροιες. Τα βουνά έχουν άμπωτες, πλημμυρίδες. Η πέτρα πάλλεται. Ζούμε σε μια Γη αέναης κίνησης. Η παλαιότερη από τις ιστορίες της υπογαίας έχει να κάνει με μια επικίν- δυνη κάθοδο στο σκοτάδι για να βρεθεί κάποιος ή κάτι που έχει εξοριστεί στο βασίλειο των νεκρών. Μια παραλλαγή του Έπους του Γκιλγκαμές – γραμμένη περίπου το 2100 π.Χ. στη Σουμερία– μιλά για μια τέτοια κά- θοδο που κάνει ο υπηρέτης του Γκιλγκαμές, ο Ενκίντου, στον Κάτω Κόσμο για λογαριασμό του κυρίου του, για να βρει ένα χαμένο αντικεί- μενο. Ο Ενκίντου ταξιδεύει μέσ’ από χαλάζι που τον χτυπά σαν «σφυριά», η βάρκα του τρέμει καθώς τα κύματα της επιτίθενται σαν να την «κουτου- λάνε χελώνες» και «λιοντάρια», αλλά παρ’ όλα αυτά φτάνει στον Κάτω Κόσμο. Εκεί, ωστόσο, αμέσως φυλακίζεται – και δεν ελευθερώνεται πα- ρά μόνο όταν ο νεαρός πολεμιστής Ούτου ανοίγει μια τρύπα στην επι- φάνεια και κουβαλάει έξω τον Ενκίντου πάνω σ’ ένα αεράκι. Επάνω, στο ηλιόφως, ο Ενκίντου κι ο Γκιλγκαμές αγκαλιάζονται, φιλιούνται και μιλούν για ώρες. Ο Ενκίντου δεν έχει βρει το χαμένο αντικείμενο, όμως έχει φέρει πολύτιμα νέα για εξαφανισμένους ανθρώπους. «Είδες τα νεκρο- γέννητα παιδιά μου που δεν γνώρισαν ποτέ τη ζωή;» ρωτά απελπισμένα ο Γκιλγκαμές. «Τα είδα» απαντά ο Ενκίντου. Παρόμοιες ιστορίες επανέρχονται στους μύθους όλου του κόσμου. Η κλασική γραμματεία μαρτυρεί πολυάριθμες περιπτώσεις αυτού που στα ελληνικά είναι γνωστό ως κατάβασις (κάθοδος στην υπογαία) και νέκυια (η θυσία που προσφερόταν στους νεκρούς, διά της οποίας εξορ- κίζονταν οι ψυχές ώστε να προμαντεύσουν το μέλλον), ανάμεσά τους η προσπάθεια του Ορφέα να φέρει πίσω από τον Άδη την αγαπημένη του Ευρυδίκη, και το ταξίδι του Αινεία –με την καθοδήγηση της Σίβυλ- λας και την προστασία του Χρυσού Κλώνου– για να συμβουλευτεί τη σκιά του πατέρα του. Η πρόσφατη διάσωση των ταϊλανδών ποδοσφαι- ριστών από τη μοναχική τους αίθουσα στα έγκατα του βουνού ήταν μια