Υλικός κόσμος

ED CONWAY 42 είναι απίστευτα μαλακή στο άγγιγμα, μα ο κάθε της κόκκος είναι εξαιρετικά σκληρός, και αυτή η ανθεκτικότητα εξηγεί γιατί χρησιμο- ποιείται στις οικοδομές του 21ου αιώνα. Αποτελεί ταυτόχρονα το βασικό συστατικό των παλιότερων και των πιο σύγχρονων προϊόντων που η ανθρωπότητα έχει μάθει να κατασκευάζει. Είναι η αρχή και το τέλος του πολιτισμού. Η άμμος, βλέπετε, είναι η παλιότερη και ταυτόχρονα η πιο μοντέρ- να ουσία. Η αρχή της εποχής του Homo faber –του ανθρώπου κατα- σκευαστή– σηματοδοτείται από τη μετατροπή του πυριτίου σε χάντρες και ποτήρια και κοσμήματα. Αλλά χρησιμοποιούμε ακριβώς την ίδια ουσία για να δημιουργήσουμε τα έξυπνα τηλέφωνα και τα σύγχρονα όπλα του 21ου αιώνα. Βρίσκουμε τον πρώτο από τους πρωταγωνιστές μας στις παραλίες και τις ερήμους του πλανήτη. Οι χημικοί προσπαθούσαν επί αιώνες να εντοπίσουν το κλειδί της αλχημείας – έναν τρόπο να μετατρέψουν τα- πεινά μέταλλα όπως ο μόλυβδος σε χρυσάφι. Η απόπειρα αυτή απέτυ- χε – έτσι μας λέει η συμβατική σοφία. Είναι άραγε αλήθεια; Σήμερα, δεν το έχουμε σε τίποτα να μετατρέψουμε το πυρίτιο σε προϊόντα που αξίζουν κυριολεκτικά το βάρος τους σε χρυσάφι. Κατασκευάζουμε θαυ- ματουργά πράγματα από τη χρυσή άμμο. Με δεδομένο ότι έχουμε μάθει να μετατρέπουμε μια φτηνή, αδρανή ουσία σε τόσο πολύτιμα αντικείμενα, μάλλον δεν αποτελεί έκπληξη που η ικανότητα αυτή έχει τόσο μεγάλη αξία. Η άμμος έχει βρεθεί πολύ συχνά στο επίκεντρο εμπορικών πολέμων που ξέσπασαν στη διάρκεια της ιστορίας. Σήμερα, η ικανότητα της Κίνας να παράγει δικά της τσιπς πυριτίου, ίδιας ποιότητας με αυτά της Ταϊβάν και της Κορέας, δημιουρ- γεί μεγάλο προβληματισμό στην Ουάσινγκτον. Θα αναπτύξει άραγε κβαντικούς υπολογιστές γρηγορότερα και πιο εύκολα από τις ΗΠΑ; Μιας και, τα τελευταία χρόνια, το Πεκίνο έχει ξεπεράσει τους αντί- ζηλούς του σε τόσα οικονομικά πεδία, η κινεζική υπεροχή στο πυρίτιο μοιάζει κι αυτή αναπόφευκτη – την εποχή όμως που γράφονται αυτές οι γραμμές, μια τέτοια υπεροχή απέχει ακόμη πολύ από το να γίνει πραγματικότητα. Κι ας έχει κυριαρχήσει παγκοσμίως στο ατσάλι, στις οικοδομές, στην παραγωγή μπαταριών και έξυπνων τηλεφώνων, ακό-