Υλικός κόσμος

ED CONWAY 40 Η άμμος είναι το μεγάλο αίνιγμα του Υλικού Κόσμου. Τη διαθέτουμε σε αφθονία. Αν σκαρφαλώσουμε στην κορυφή των αμμόλοφων και αγναντέψουμε τη Μεγάλη Αμμώδη Θάλασσα γύ- ρω μας, το μόνο που θα δούμε είναι απέραντες εκτάσεις πυριτίου. Πυρίτιο στους κόκκους της άμμου κάτω από τα πόδια μας, πυρίτιο στους διαδρόμους που χωρίζουν τις επιμήκεις αμμοθίνες, πυρίτιο στους παλαιοζωικούς ψαμμίτες του Γκιλφ Αλ Κεμπίρ μακριά στον ορίζοντα. Μετά το οξυγόνο, που μπορεί να προσκολλάται σε καθετί στον κόσμο, το πυρίτιο είναι μακράν το πιο διαδεδομένο στοιχείο στον φλοιό της γης. Με δεδομένη την πανταχού παρουσία του, δεν είναι και τόσο πε- ρίεργο το ότι έχουμε βρει αμέτρητους τρόπους να το χρησιμοποιήσου- με. Το υλικό που σκάβουμε, εξορύσσουμε και ανατινάζουμε περισσό- τερο από κάθε άλλο στη γη είναι η άμμος. Εντούτοις, ο οικονομικός γρίφος της άμμου είναι ότι κάποιες μορφές της είναι εξαιρετικά πολύ- τιμες, τόσο που η Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρεί τις καθαρότερες, πιο στοι- χειώδεις μορφές της πρώτη ύλη με κρίσιμη σημασία. Η γη η ίδια αποτελείται από άμμο – κι όμως, κάθε τόσο ακούμε ιστορίες για μεγάλες ελλείψεις. Σε κάποιες γωνιές του πλανήτη υπάρ- χουν μαφίες της άμμου που πολεμούν και σκοτώνονται αναμεταξύ τους για να ελέγξουν κόκκους πυριτίου. Τις νύχτες, συμμορίες ανασκάβουν παραλίες και όχθες ποταμών για να εξαγάγουν λαθραία άμμο και να την πουλήσουν στη μαύρη αγορά. Κάποια είδη άμμου έχουν μεγάλη οικονομική αξία, ενώ άλλα τα θαυμάζουμε για την ομορφιά τους, το σχήμα των κόκκων ή την καθα- ρότητά τους. Στη Σαρδηνία, οι αρχές επιβάλλουν πρόστιμα στους πο- λίτες που αφαιρούν την εμβληματική λευκή άμμο από τις παραλίες της. Στην παραλία Κλεοπάτρα, στα νοτιοανατολικά της Τουρκίας, η ασυνή- θιστα λευκή άμμος είναι τόσο πολύτιμη που πρέπει να πλύνεις τα πό- δια σου φεύγοντας, ώστε να μην πάρεις μαζί σου ούτε κόκκο κατά λάθος. Σε κάποιες χώρες της Ασίας, τα οικοσυστήματα των ποταμών απειλούνται από την υπερβολική βυθοκόρηση, καθώς οι αμμωρύχοι προσπαθούν να καλύψουν τη φαινομενικά ακόρεστη δίψα για την οι- κοδομική άμμο και τα αδρανή υλικά. Ζωές ολόκληρες έχουν καταστρα-