Το όπιο του λαού - Μια ανορθόδοξη προσέγγιση

Π Ε Τ Ρ Ο Σ Τ Α Τ Σ Ο Π Ο Υ Λ Ο Σ [ 58 ] καιρό που άρχισα να διαβάζω συστηματικά –στην εφηβεία μου–, περισσότερο ορθολογιστικά ευαγγέλια ήταν της μόδας. Ασφαλώς και περισσότερο κακογραμμένα. Ο πιο κακογράφος από τους μοδάτους ευαγγελιστές ήταν ανα- ντίρρητα ο Βλαδίμηρος Ίλιτς Ουλιάνοφ. Έκανε καριέρα ως Λένιν. Έγραφε ακατάσχετα, με την παραμικρή αφορ- μή, και το ύφος του –κοφτό, νευρικό, άμεσο– προσιδίαζε σε οφθαλμίατρο ή ορθοπεδικό που συμπληρώνει βιαστικά το βιβλιάριό σου κι έχει κιόλας τον νου του στον επόμενο πελάτη. Σου μετέδιδε όμως έτσι και τον χαρακτήρα του κατεπείγοντος – να, έλεγες, η επανάσταση βρίσκεται προ των πυλών, στρίβει οσονούπω από την Πατησίων, ανη- φορίζει τη Σταδίου, κατευθύνεται προς το Σύνταγμα… Ο Λένιν ήταν εξαιρετικά δημοφιλής ανάμεσα σ’ εμάς, τα μεταμελημένα παπαδάκια, που είχαμε ήδη μπουχτίσει με τις φλου εξαγγελίες για τη Δευτέρα Παρουσία. Δεν είναι εξάλλου τυχαίο ότι ο πιο επιμελής μαθητής του Λένιν ήταν ένας σπουδαστής της θεολογίας. Ο Ιωσήφ Βισαριόνοβιτς Τζουγκασβίλι. Είμαι σίγουρος ότι γνωρίζετε το καλλιτε- χνικό του. Ως τα είκοσι πέντε μου χρόνια πίστευα ότι πρόκειται για μονόδρομο. Μπορείς να μεταβείς από τον χριστιανισμό στον κομμουνισμό, αλλά δεν μπορείς να πάρεις τη διαδρο- μή ανάποδα. Έλα όμως που μπορούσες. Στενοί μου φίλοι, που μέχρι πρότινος πονοκεφάλιαζαν πάνω από τον Αλτου- σέρ και τον Πουλαντζά, έστρεφαν ξαφνικά το βλέμμα προς το Άγιον Όρος. Συνήθως δεν προέρχονταν από μικροα- στικές οικογένειες, όπως ελόγου μου, με θρησκευτικές κα-