Το μόνο της ζωής τους ταξίδι

14 γκρίζα, απέραντη ερημιά. Κάπου εκεί, πέρα απ’ το σημείο όπου φτάνει το μάτι, απλώνεται η Αλμυρά Έρημος, νότια του Σαγ- γάριου. Σε μιαν άλλη φωτογραφία του Νικολέρη, η λεζάντα αποτυπώνει λακωνικά την απάνθρωπη συνθήκη: «Φάλαγξ της ΧΙΙ Μεραρχίας βαδίζουσα προς τον Σαγγάριον υπό τον καυ- στικόν ήλιον του Αυγούστου 5 – VIII – 21». Ακούγοντας το μονότονο θρησκευτικό μουρμουρητό του μουεζίνη που καλύπτει όλο σχεδόν το Αφιόν, αποστρέφω το βλέμμα από την άφαντη έρημο, σηκώνω το κεφάλι και η ματιά μου πέφτει τώρα στη μεγάλη ερυθρά ημισέληνο που κυματίζει στο υψηλότερο σημείο του μαύρου βράχου. Κοιτάζω τα ελάχι- στα απομεινάρια του κάστρου που έχτισαν πάνω σε αυτή την απρόσιτη κορυφή οι Χιττίτες και που αργότερα κατοίκησαν οι