Το ελληνικό όνειρο

TO ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΟΝΕΙΡΟ 16 θετα, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τα μέτρα της εποχής και τους στόχους των ίδιων των ιστορικών της υποκειμένων. Αυ- τό βέβαια απαιτεί σοβαρή ιστορική παιδεία, καθώς ο τρόπος με τον οποίο το παρελθόν φτάνει σ’ εμάς εμπεριέχει μια ολό- κληρη σειρά ερμηνειών, αντιλήψεων και προσθαφαιρέσεων, με επιθυμίες, συγκρούσεις και συγκυρίες δύο αιώνων. Φα- νταστείτε τον τοίχο ενός σπιτιού δύο αιώνων τον οποίο πρέπει προσεκτικά να ξύσουμε για να τον απαλλάξουμε από τα σο- βατίσματα, τις επισκευές και τα μπογιατίσματα που έχουν με- σολαβήσει. Πρόκειται για μια επίπονη διαδικασία που απαι- τεί χρόνο και γνώσεις. Την παγίδα αυτή δεν μπορούμε να την αποφύγουμε εντελώς, αλλά σίγουρα μπορούμε να ελαχιστο- ποιήσουμε τον κίνδυνό της με έναν πολύ απλό τρόπο: γνωρί- ζοντας πως υπάρχει. Πρέπει δηλαδή να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί και ευαίσθητοι, να έχουμε συναίσθηση της ιστο- ρικής μας αδυναμίας και να βασιζόμαστε στα πορίσματα της έρευνας. Εννοείται, επομένως, πως όσο βαθύτερη αντίληψη του συ- γκεκριμένου παρελθόντος έχει κανείς, τόσο πιο εύκολα μπορεί να αποφύγει να υποπέσει σε σφάλματα αυτού του είδους. Αλλά για τους μη ειδικούς, δηλαδή σχεδόν όλους, είναι εξαιρετικά σημαντικό να μην ξεχνάμε το πόσο δύσκολο είναι να κρίνουμε μια περίοδο του παρελθόντος με τους δικούς της όρους. Αυτό πιστεύω είναι και το μεγάλο δίλημμα της δημόσιας ιστορίας: από τη μία είναι κοινό κτήμα όλων μας, μας αφορά γιατί είναι