Το δεύτερο φύλο

ΠΕΠΡΩΜΕΝΟ | 39 Η ύπαρξη ετερογενών γαμετών * δεν αρκεί για τον καθορισμό δύο σαφώς διακριτών φύλων. Πράγματι πολλές φορές συμβαίνει η διαφοροποίηση των γεννητικών κυττάρων να μην έχει ως αποτέλεσμα τον διαχωρισμό του είδους σε δύο τύπους: μπορεί και οι δυο να ανήκουν στο ίδιο άτομο. Είναι η περίπτωση των ερμαφρόδιτων ειδών που απαντά πολύ συχνά στα φυτά καθώς και τα κατώτερα ζωικά είδη, όπως, μεταξύ άλλων, στα δακτυλιοειδή σκουλήκια και τα μαλάκια. Οπότε η αναπαραγωγή επιτυγχάνεται ή με αυ­ τογονιμοποίηση ή με διασταυρούμενη γονιμοποίηση. Ακόμα και στην πε­ ρίπτωση αυτή, ορισμένοι βιολόγοι επιχείρησαν να δικαιολογήσουν την υπάρχουσα τάξη πραγμάτων. Παρουσίασαν τον γονοχωρισμό, το σύστημα δηλαδή όπου οι διαφορετικές γονάδες ** ανήκουν σε διαφορετικά άτομα, ως τελειοποίηση του ερμαφροδιτισμού η οποία πραγματοποιείται εξελικτι­ κά. Αντίθετα κάποιοι άλλοι θεωρούν τον γονοχωρισμό πρωτόγονο. Άρα ερμαφροδιτισμός σημαίνει εκφυλισμός. Σε κάθε περίπτωση οι απόψεις περί υπεροχής ενός συστήματος έναντι κάποιου άλλου βασίζονται, όσον αφορά τη διαδρομή της εξέλιξης, στις πλέον αμφισβητήσιμες θεωρίες. Το μόνο που μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε είναι ότι οι δυο αυτοί τρόποι αναπαραγωγής συνυπάρχουν στη φύση· ότι πραγματοποιούν τόσο ο ένας όσο και ο άλλος τη διαιώνιση των ειδών· και ότι, όπως ακριβώς των γαμε­ τών, έτσι και η ετερογένεια των οργανισμών που διαθέτουν γονάδες φαί­ νεται να είναι τυχαία. Ο διαχωρισμός των ατόμων σε αρσενικά και θηλυκά εμφανίζεται συνεπώς ως σταθερό και τυχαίο γεγονός. Οι περισσότεροι φιλόσοφοι θεώρησαν τον διαχωρισμό δεδομένο, χω­ ρίς να επιχειρήσουν να τον εξηγήσουν. Γνωρίζουμε τον μύθο του Πλάτωνα: Στην αρχή υπήρχαν οι άντρες, οι γυναίκες και οι ανδρόγυνοι· κάθε άτομο είχε δύο πρόσωπα, τέσσερα χέρια, τέσσερα πόδια και δύο ενωμένα κορμιά· κάποια μέρα χωρίστηκαν στα δυο, «όπως ακριβώς χωρίζονται τα αυγά», και έκτοτε κάθε μισό ψάχνει να βρει το άλλο συμπληρωματικό μισό του. Αργό­ τερα οι θεοί αποφάσισαν ότι από το ζευγάρωμα δύο ανόμοιων μισών θα δημιουργούνταν καινούργιοι άνθρωποι. Αλλά η ιστορία αυτή δεν εξηγεί παρά μόνο τον έρωτα. Ο διαχωρισμός των φύλων θεωρήθηκε αρχικά δε­ δομένος. Ούτε ο Αριστοτέλης δίνει κάποια καλύτερη ερμηνεία. Γιατί αν η συνεργασία της ύλης και της μορφής είναι απαραίτητη για κάθε δραστηρι­ ότητα, ο καταμερισμός των ενεργών και παθητικών συστατικών σε δύο κατηγορίες ετερογενών ατόμων δεν είναι απαραίτητος. Ο άγιος Θωμάς δη* Γαμέτες ονομάζονται τα γεννητικά κύτταρα η ένωση των οποίων έχει ως αποτέλεσμα τον σχηματισμό του αυγού ή ωαρίου. ** Γονάδες ονομάζονται οι αδένες που παράγουν τους γαμέτες.