Το δεύτερο φύλο

70 | TO ΔΕΥΤΕΡΟ ΦΥΛΟ και η συνεισφορά αυτή γίνεται απαραίτητη σε ορισμένα είδη στα οποία τα παιδιά είναι ανίκανα να καλύψουν μόνα τους τις ανάγκες τους ακόμα και μετά τον απογαλακτισμό τους από τη μητέρα, οπότε το έργο του αρσενικού καθίσταται εξαιρετικά σημαντικό: η ζωή που δημιούργησε δεν θα μπορού­ σε να διατηρηθεί χωρίς τη συνδρομή του. Ένα αρσενικό αρκεί για να γονι­ μοποιήσει κάθε χρόνο μεγάλο αριθμό θηλυκών, αλλά, για να επιβιώσουν τα παιδιά μετά τη γέννησή τους, να προστατευτούν από τους εχθρούς, να πάρουν από τη φύση όλα όσα χρειάζονται, τα αρσενικά είναι απαραίτητα. Η ισορροπία των παραγωγικών και αναπαραγωγικών δυνάμεων πραγμα­ τοποιείται διαφορετικά στις μεταβαλλόμενες στιγμές της οικονομίας της ιστορίας του ανθρώπου· και οι δυνάμεις αυτές ρυθμίζουν τη σχέση του αρσενικού και του θηλυκού με τα παιδιά και τη σχέση των παιδιών μεταξύ τους. Αλλά ξεφεύγουμε έτσι από τον τομέα της βιολογίας. Δεν θα μπορού­ σαμε μόνο με τα φώτα της να καθορίσουμε ποιο από τα δύο φύλα έχει πρωταρχικό ρόλο στη διαιώνιση του είδους. Τέλος, η κοινωνία δεν είναι είδος, το είδος υλοποιείται ως ύπαρξη μέσα της. Η ίδια υπερβαίνει τον εαυτό της στρεφόμενη στον κόσμο και το μέλλον, τα ήθη της δεν προέρχονται από τη βιολογία· τα άτομα δεν εγκα­ ταλείπονται ποτέ στη φύση τους, υπακούνε στη δεύτερη αυτή φύση που είναι η συνήθεια, και στην οποία καθρεφτίζονται επιθυμίες και φόβοι που ερμηνεύουν την οντολογική συμπεριφορά τους. Το άτομο δεν αποκτά συ­ νείδηση του εαυτού και δεν ολοκληρώνεται απλώς ως σώμα, αλλά ως σώμα που υπόκειται σε ταμπού και νόμους: στο όνομα ορισμένων αξιών αποκτά και το ίδιο την αξία του. Και άλλη μια φορά, δεν είναι η φυσιολογία αυτή που θεμελιώνει τις αξίες, μάλλον τα βιολογικά δεδομένα αποκτούν τις αξίες που τους δίνει το άτομο. Αν ο σεβασμός και ο φόβος που εμπνέει η γυναίκα απαγορεύουν τη χρήση βίας εναντίον της, η μυϊκή υπεροχή του αρσενικού δεν αποτελεί πηγή δύναμης. Αν τα ήθη απαιτούν –όπως σε ορισμένες ινδικές φυλές– να επιλέγουν οι νεαρές κοπέλες τους συζύγους τους ή αν ο πατέρας αποφασίζει για το γάμο, η σεξουαλική επιθετικότητα του αρσενικού δεν του προσφέρει καμιά δυνατότητα πρωτοβουλίας, κανέ­ να προνόμιο. Η στενή σχέση της μητέρας με το παιδί θα αποτελέσει για τη μητέρα πηγή αξιοπρέπειας ή αναξιοπρέπειας, ανάλογα με την αξία που αποδίδεται στο παιδί· αξία η οποία είναι ιδιαίτερα μεταβλητή· αυτή η σχέ­ ση μάλιστα, το έχουμε ήδη αναφέρει, θα αναγνωριστεί ή όχι ανάλογα με τις ισχύουσες κοινωνικές προκαταλήψεις. Έτσι τα βιολογικά δεδομένα θα διευκρινιστούν στο φως ενός οντολογι­ κού, οικονομικού, κοινωνικού και ψυχολογικού πλαισίου. Η υποδούλωση της γυναίκας στο είδος και τα όρια των ατομικών της ικανοτήτων αποτελούν