Το δεύτερο φύλο

68 | TO ΔΕΥΤΕΡΟ ΦΥΛΟ άνθρωπος δεν είναι φυσικό είδος, είναι ιστορική έννοια. Η γυναίκα δεν είναι παγιωμένη πραγματικότητα, αλλά γίγνεσθαι. Και είναι αυτό ακριβώς το γίγνεσθαι που πρέπει να συγκριθεί με τον άντρα, να προσδιοριστούν δηλαδή οι δυνατότητές της. Η διαστρέβλωση τόσων και τόσων συζητήσεων οφείλεται στην προσπάθεια αναγωγής της γυναίκας σε αυτό που ήταν, σε αυτό που σήμερα είναι, ενώ τίθεται συγχρόνως το θέμα των ικανοτήτων της. Είναι γεγονός ότι οι ικανότητες δεν εκδηλώνονται εμφανώς παρά μόνο όταν έχουν γίνει συνείδηση· και είναι επίσης γεγονός ότι όταν έχου­ με να κάνουμε με ένα υπερβατικό από τη φύση του ον, ικανό να υπερβαίνει τον εαυτό του, δεν μπορούμε ποτέ να κλείσουμε το θέμα. Ωστόσο θα μπορούσε να πει κανείς ότι σύμφωνα με την άποψη που προσωπικά υιοθετώ –την άποψη του Χάιντεγκερ, του Σαρτρ, του Μερλό-Πο­ ντί–, αν το σώμα δεν είναι πράγμα, είναι κατάσταση: είναι το όργανο με το οποίο ελέγχουμε τον κόσμο και το πλαίσιο εντός του οποίου περιορίζονται τα σχέδιά μας. Η γυναίκα είναι πιο αδύναμη από τον άντρα· διαθέτει μι­ κρότερη μυϊκή δύναμη, μικρότερο αριθμό ερυθρών αιμοσφαιρίων, μικρό­ τερη αναπνευστική ικανότητα. Δεν τρέχει τόσο γρήγορα όσο ο άντρας· σηκώνει ελαφρύτερα βάρη· δεν μπορεί να τον συναγωνιστεί σε κανένα σχεδόν άθλημα· ούτε μπορεί να τον νικήσει στην πάλη. Στην αδυναμία αυτή έρχονται να προστεθούν η αστάθεια, η έλλειψη ελέγχου και η ευθραυ­ στότητα για τις οποίες ήδη μιλήσαμε. Όλα αυτά είναι αναμφισβήτητα γεγο­ νότα. Συνεπώς η επαφή της με τον κόσμο είναι πιο περιορισμένη· δεν δείχνει την ίδια σταθερότητα και επιμονή με τον άντρα όσον αφορά τα σχέδιά της· και είναι λιγότερο ικανή να τα πραγματοποιήσει. Με άλλα λόγια η ατομική της ζωή δεν είναι τόσο πλούσια όσο του άντρα. Είναι αλήθεια ότι τα γεγονότα αυτά δεν μπορούμε να τα αρνηθούμε, δεν έχουν όμως αυτά καθαυτά σημασία. Μόλις αποδεχτούμε την ανθρώπινη προοπτική προσδιορίζοντας το σώμα βάσει της ύπαρξης, η βιολογία κατα­ ντά πολύ αφηρημένη επιστήμη. Από τη στιγμή που το φυσιολογικό δεδο­ μένο (η μυϊκή κατωτερότητα για παράδειγμα) αποκτά κάποια σημασία, φαίνεται αμέσως να εξαρτάται από ένα ολόκληρο πλαίσιο. Η αδυναμία δεν εμφανίζεται ως τέτοια, παρά μόνο στο φως των στόχων που βάζει ο άνθρω­ πος, των οργάνων που διαθέτει και των νόμων που επιβάλλει. Αν δεν ήθελε να προσεγγίσει τον κόσμο, η ιδέα και μόνο της άσκησης επιρροής δεν θα είχε νόημα. Όταν για την προσέγγιση αυτή δεν απαιτείται παρά η ελάχιστη σωματική δύναμη, οι διαφορές εκμηδενίζονται. Εκεί όπου τα ήθη απαγορεύουν τη βία, η μυϊκή ευρωστία δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιη­ θεί ως μέσον κυριαρχίας. Για να καθοριστεί επακριβώς η έννοια της αδυ­ ναμίας, χρειάζονται υπαρξιακές, οικονομικές και ηθικές αναφορές. Ειπώ