Το δεύτερο φύλο

ΠΕΠΡΩΜΕΝΟ | 53 γεγονός ότι οι δυο στιγμές της διαιώνισης και της δημιουργίας διαχωρίζο­ νται. Ο διαχωρισμός αυτός, φανερός ήδη από τη στιγμή της γονιμοποίησης του ωαρίου, εμφανίζεται σε ολόκληρη τη γενετική διαδικασία. Και δεν τον καθιστά αναγκαίο η δομή του ωαρίου. Το θηλυκό διαθέτει όπως και το αρσενικό σχετική αυτονομία, και ο συνδετικός κρίκος που το ενώνει με το ωάριο χαλαρώνει. Τα θηλυκά ψάρια, τα βατραχοειδή και τα πουλιά δεν είναι μόνο απλή γαστέρα, όσο πιο χαλαρός είναι ο δεσμός της μητέρας με το ωάριο τόσο πιο γρήγορος είναι ο τοκετός και πιο αβέβαιη η σχέση των γονέων με τους απογόνους τους. Τυχαίνει, μάλιστα, τη φροντίδα της και­ νούργιας ζωής που έχει μόλις εκκολαφθεί να την αναλάβει ο πατέρας· κάτι πολύ συχνό στα ψάρια. Το νερό είναι στοιχείο ικανό να μεταφέρει τα ωάρια και το σπέρμα και να εξασφαλίσει τη συνένωσή τους. Η γονιμοποίη­ ση στο υγρό περιβάλλον γίνεται σχεδόν πάντα εξωτερικά, τα ψάρια δεν ζευγαρώνουν, απλώς τρίβονται μεταξύ τους για να προκαλέσουν τη διέγερ­ ση. Η μητέρα βγάζει από μέσα της τα αυγά, ο πατέρας το σπέρμα. Ο ρόλος τους είναι ακριβώς ίδιος. Η μητέρα δεν έχει απολύτως κανένα λόγο να διεκδικήσει τα αυγά περισσότερο από τον πατέρα. Σε μερικά είδη εγκατα­ λείπονται από τους γονείς και αναπτύσσονται χωρίς καμιά βοήθεια· μερικές φορές η μητέρα προετοιμάζει ένα είδος φωλιάς· άλλες πάλι μετά τη γονι­ μοποίηση τα προσέχει, αλλά τις περισσότερες φορές τα αναλαμβάνει ο πατέρας. Μόλις τα γονιμοποιεί, διώχνει το θηλυκό που προσπαθεί να τα καταβροχθίσει και τα προστατεύει θηριωδώς από οποιονδήποτε πλησιάζει. Μερικά αρσενικά, μάλιστα, δημιουργούν ένα είδος φωλιάς, βγάζοντας από το στόμα τους φυσαλίδες που περιβάλλονται από μονωτική ουσία. Συχνά επωάζουν τα αυγά στο στόμα τους ή, όπως ο ιππόκαμπος, σε πτυχώσεις της κοιλιάς τους. Ανάλογα φαινόμενα παρατηρούνται και στα βατραχοειδή, στην ουσία δεν ζευγαρώνουν. Το αρσενικό αγκαλιάζει το θηλυκό και έτσι προκαλεί την ωοτοκία. Όσο τα αυγά βγαίνουν από την κλοάκη, εκείνο απελευθερώνει το σπέρμα του. Πολύ συχνά –ιδιαίτερα στο είδος του βα­ τράχου που είναι γνωστός ως «βάτραχος μαιευτήρας»– ο πατέρας τυλίγει στα πόδια του τις αρμαθιές των αυγών και με τον τρόπο αυτό τα μεταφέρει επάνω του, σιγουρεύοντας την εκκόλαψή τους. Στα πουλιά, ο σχηματισμός του αυγού στο εσωτερικό του θηλυκού πραγματοποιείται πολύ αργά, το αυγό είναι σχετικά μεγάλο και βγαίνει με δυσκολία· διατηρεί με τη μητέρα πολύ πιο στενές σχέσεις απ’ ό,τι με τον πατέρα, που το γονιμοποίησε στη διάρκεια ενός πολύ γρήγορου ζευγαρώματος. Κατά κανόνα το επωάζει το θηλυκό, που φροντίζει στη συνέχεια τους νεοσσούς, αλλά πολύ συχνά ο πατέρας συμμετέχει στην κατασκευή της φωλιάς, την προστασία και τη διατροφή των μικρών. Σε ορισμένες πολύ σπάνιες περιπτώσεις –στα σπουρ