Το δεύτερο φύλο

ΠΕΠΡΩΜΕΝΟ | 47 συμπέρασμα ότι η θέση της γυναίκας είναι στο σπίτι. Yπάρχουν, όμως, και τολμηροί άνθρωποι. Κάποτε ο Αλφρέ Φουγέ, στο βιβλίο του Ιδιοσυγκρασία και χαρακτήρας, φιλοδοξούσε να προσδιορίσει ολοκληρωτικά τη γυναίκα βάσει του ωαρίου και τον άντρα βάσει του σπερματοζωαρίου· και πολλές σοβαρές, υποτίθεται, θεωρίες στηρίζονται στο παιχνίδι αυτό των αμφισβη­ τήσιμων αναλογιών. Αγνοούμε σε ποια φιλοσοφία της φύσης αναφέρονται αυτές οι ψεύτικες απόψεις. Σύμφωνα με τους νόμους της κληρονομικότητας, άντρες και γυναίκες προέρχονται εξίσου από ένα σπερματοζωάριο και ένα ωάριο. Υποθέτω ότι τα ομιχλώδη αυτά μυαλά επηρεάζονται μάλλον από τα κατάλοιπα της παλιάς, μεσαιωνικής φιλοσοφίας, σύμφωνα με την οποία ο κόσμος δεν ήταν παρά η ακριβής αντανάκλαση ενός μικρόκοσμου. Φαντά­ ζονται ότι το ωάριο είναι ένας θηλυκού γένους νάνος, και η γυναίκα ένα γιγαντιαίο ωάριο. Αυτές οι φαντασιοπληξίες, που έχουν εγκαταλειφθεί από την εποχή των αλχημιστών, δημιουργούν αλλόκοτη αντίθεση με την επι­ στημονική ακρίβεια των περιγραφών στις οποίες βασιζόμαστε σήμερα. Η σύγχρονη βιολογία δεν αποδέχεται τον μεσαιωνικό συμβολισμό, αλλά οι θεωρητικοί μας εξετάζουν το θέμα κάπως επιφανειακά. Αν όμως είμαστε λιγάκι πιο σχολαστικοί, θα συμφωνήσουμε παρ’ όλα αυτά ότι από το ωάριο ως τη γυναίκα η απόσταση είναι μεγάλη. Η έννοια του θηλυκού δεν περι­ έχεται ακόμη στο ωάριο. Όπως ακριβώς τονίζει ο Χέγκελ, η σεξουαλική σχέση δεν επιτρέπει την αναγωγή της στη σχέση των δύο γαμετών. Πρέπει συνεπώς να μελετήσουμε τον θηλυκό οργανισμό στο σύνολό του. Έχουμε ήδη πει ότι σε πολλά φυτά και ορισμένα κατώτερα ζώα, μεταξύ αυτών τα μαλάκια, η προδιαγραφή των γαμετών δεν συνεπάγεται και την προδιαγραφή των ατόμων,γιατί κάθε άτομο παράγει ταυτόχρονα ωάρια και σπερματοζωάρια. Ακόμα και όταν τα φύλα ξεχωρίζουν, δεν υπάρχουν με­ ταξύ τους στεγανά όπως εκείνα που διαχωρίζουν τα διάφορα είδη. Όπως οι γαμέτες καθορίζονται από μη διαφοροποιημένους αρχικούς ιστούς, έτσι και τα αρσενικά και τα θηλυκά εμφανίζονται μάλλον ως παραλλαγές μιας κοινής βάσης. Σε μερικά ζώα –η πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι εκεί­ νη του εχίουρου Bonellia viridis– το έμβρυο στην αρχή στερείται φύλου, και η σεξουαλικότητά του κρίνεται στο τέλος από τυχαίες συνθήκες της ανάπτυξής του. Σήμερα παραδεχόμαστε ότι στην πλειονότητα των ειδών ο καθορισμός του φύλου εξαρτάται από τον γονότυπο (γονοτυπική σύσταση) του ωαρίου. Το μη γονιμοποιημένο αυγό της μέλισσας που αναπαράγεται με παρθενογένεση δίνει αποκλειστικά αρσενικές μέλισσες· το αυγό της ψείρας των φυτών, στις ίδιες ακριβώς συνθήκες, αποκλειστικά θηλυκές ψείρες. Όταν τα αυγά γονιμοποιούνται, είναι πραγματικά αξιοσημείωτο το γεγονός ότι –εκτός ίσως από ό,τι συμβαίνει σε ορισμένα είδη αραχνών– ο