Το δεύτερο φύλο

42 | TO ΔΕΥΤΕΡΟ ΦΥΛΟ πέρασε για ωάρια, ενώ στην πραγματικότητα ήταν έμβρυα. Ο δανός ανατό­ μος Στένον ονόμασε ωοθήκες τους θηλυκούς γεννητικούς αδένες που ως τότε ονομάζονταν «γυναικείοι όρχεις», και παρατήρησε στην επιφάνειά τους την ύπαρξη μικρών θυλακίων· σ’αυτά το 1677 ο Γκράαφ έδωσε το όνομά του και τα ταύτισε εσφαλμένα με το ωάριο. Η ωοθήκη θεωρείτο ακόμη ομόλογη του αρσενικού γεννητικού αδένα. Ωστόσο τον ίδιο εκείνο χρόνο ανακάλυψαν τα «σπερματικά ζωύφια» και διαπίστωσαν ότι διείσδυαν στη γυναικεία μήτρα, πίστευαν όμως ότι εκεί απλώς τρεφόντουσαν, και ότι το άτομο υπήρχε ήδη μέσα τους. Το 1694 ο ολλανδός Χάρτσακερ σχεδίασε μια εικόνα του ανθρωπάκου που κρυβόταν στο σπερματοζωάριο, και το 1699 ένας άλλος επιστήμονας δηλώνει ότι είδε το σπερματοζωάριο να βγάζει κάτι που έμοιαζε με πουκάμισο φιδιού και να εμφανίζεται από κάτω ένας μικρός ανθρωπάκος, τον οποίο επίσης σχεδίασε. Συνεπώς η γυναίκα, βάσει των υποθέσεων αυτών, περιοριζόταν στον ρόλο της τροφού ενός ζωντανού, ενεργού και ήδη σχηματισμένου πλάσματος. Οι θεωρίες αυτές δεν γίνονται αποδεκτές από όλους, και οι συζητήσεις συνεχίζονται έως τον 19ο αιώνα. Η εφεύρεση του μικροσκοπίου δίνει τελικά τη δυνατότητα να μελετηθεί το ζωικό ωάριο. Το 1827 ο Μπάερ αναγνωρίζει το ωάριο των θηλαστικών: ένα στοιχείο που περικλείεται στο θυλάκιο του Γκράαφ. Πολύ σύντομα οι επιστήμονες είναι σε θέση να μελετήσουν τη διαίρεση του ωα­ ρίου. Το 1835 ανακαλύφθηκαν το πρωτόπλασμα και στη συνέχεια το κύτ­ ταρο· και το 1877 έγινε αντιληπτή πρώτη φορά η διείσδυση του σπερματο­ ζωαρίου στο ωάριο του αστερία. Βάσει αυτής της παρατήρησης εξακριβώ­ θηκε και η συμμετρία των πυρήνων των δύο γαμετών· οι λεπτομέρειες της ένωσής τους αναλύθηκαν πρώτη φορά το 1883 από έναν βέλγο ζωολόγο. Οι απόψεις όμως του Αριστοτέλη δεν έχασαν τελείως την αξιοπιστία τους. Ο Χέγκελ θεωρεί ότι τα δύο φύλα πρέπει να είναι διαφορετικά: το ένα είναι ενεργό, το άλλο παθητικό, και εξυπακούεται ότι η παθητικότητα απο­ δίδεται στο θηλυκό. «Σύμφωνα με τη διαφοροποίηση αυτή, ο άντρας είναι το ενεργό στοιχείο ενώ η γυναίκα το παθητικό, γιατί παραμένει στην ανο­ λοκλήρωτη ενότητά της * ». Ακόμα και όταν το ωάριο αναγνωρίστηκε ως ενεργό στοιχείο, οι άντρες προσπάθησαν και πάλι να αντιπαραθέσουν στην αδράνειά του την κινητικότητα του σπερματοζωαρίου. Σήμερα οι τάσεις που διαμορφώνονται είναι αντίθετες. Οι ανακαλύψεις σχετικά με την παρθενο­ γένεση οδήγησαν μερικούς επιστήμονες στην υποβάθμιση του ρόλου του αρσενικού σε απλό φυσικοχημικό παράγοντα. Αποδείχτηκε ότι σε μερικά είδη η δράση ενός οξέος ή κάποια μηχανική διέγερση αρκούσε για να * Χέγκελ, Φιλοσοφία της φύσης, 3ο μέρος, §369 [στη γαλλική έκδοση].