Το δέρμα

λύτερα, ίσως, να ήταν στ’ αλήθεια κάποιο κοκαλάκι του νεκρού· θα ήταν πιο εύκολο να το αφαιρέσω. Χρειάστηκα μισή ώρα να βρω τανάλια για να αφαιρέσω το καρφί. Δεν μπορείς να πεις: εί- χε τελειώσει ωραία για εμάς αυτός ο ηλίθιος πόλεμος. Καλύτερο τέλος δεν μπορούσε να υπάρξει. Ο εγωισμός μας, ως ηττημέ- νων στρατιωτών, ήταν άθικτος · τώρα πια πολεμούσαμε στο πλευρό των Συμμάχων για να κερδίσουμε από κοινού τον πόλε- μό τους αφού είχαμε χάσει τον δικό μας, και ήταν, άρα, φυσικό να φοράμε τις στολές των συμμάχων στρατιωτών που εμείς είχα- με σκοτώσει. Όταν επιτέλους κατάφερα να αφαιρέσω το καρφί και να ξα- ναφορέσω την αρβύλα, ο λόχος του οποίου έπρεπε να αναλάβω τη διοίκηση είχε κιόλας συναχθεί στο προαύλιο του στρατώνα. Ο στρατώνας ήταν ένα παλαιό μοναστήρι στα περίχωρα της Τορέ- τα, πίσω από τη Μερτζελίνα 3 , ερειπωμένο από τους αιώνες και τους βομβαρδισμούς. Το προαύλιο, με μορφή περιστυλίου, πε- ριστοιχιζόταν στις τρεις πλευρές του από μια στοά στηριγμένη σε ισχνούς κίονες από γκρίζο τόφο, και στην τέταρτη πλευρά από έναν ψηλό κίτρινο τοίχο, διάσπαρτο με κίτρινες κηλίδες μούχλας και μεγάλες μαρμάρινες πλάκες όπου, κάτω από μεγά- λους μαύρους σταυρούς, ήταν χαραγμένες μακροσκελείς στήλες με ονόματα. Σε κάποια παλαιότερη επιδημία χολέρας, το μονα- στήρι είχε διατελέσει λοιμοκαθαρτήριο, κι εκείνα τα ονόματα ανήκαν στους χολεριασμένους νεκρούς. Στον τοίχο έγραφε με μεγάλα μαύρα γράμματα: Requiescant in pace*. Ο συνταγματάρχης Παλέζε ήθελε να με συστήσει ο ίδιος στους στρατιώτες μου, με μία από εκείνες τις απλοϊκές τελετές που τόσο πολύ αγαπούν οι γηραιοί στρατιωτικοί. Ήταν ένας άντρας ψηλός, αδύνατος, με κάτασπρα μαλλιά. Μου έσφιξε το χέρι αμίλητος και χαμογέλασε αναστενάζοντας θλιμμένα. Οι στρατιώτες (σχεδόν όλοι τους ήταν νεότατοι, είχαν πολεμήσει [ 15 ] * Λατινικά στο πρωτότυπο: Αναπαυθήτωσαν εν ειρήνη. 8734_DERMA 17-10-17 15:36 ™ÂÏ›‰·15