Το άλικο γράμμα

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΓΩΓΩ ΑΡΒΑΝΙΤΗ

ΤΟ ΑΛΙΚΟ ΓΡΑΜΜΑ

Πρώτη έκδοση Oκτώβριος 2005 Πρώτη έκδοση στην παρούσα μορφή Ιούνιος 2025 Τίτλος πρωτοτύπου Nathaniel Hawthorne, The Scarlet Letter, Penguin Books Σχεδιασμός εξωφύλλου Σαβίνα Χριστοπούλου Φιλολογική επιμέλεια Γιάννης Γαλανόπουλος Διόρθωση τυπογραφικών δοκιμίων στην παρούσα μορφή Μανταλένα Πρίντεζη © 2005, 2025, Eκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ (για την ελληνική γλώσσα) ISBN 978-618-03-4347-2 ΒOΗΘ. ΚΩΔ. ΜΗΧ/ΣΗΣ 84347 Κ.Ε.Π. 6378, Κ.Π. 21516 Το παρόν έργο πνευµατικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις του Ελληνικού Nόµου (N. 2121/1993 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήµερα) και τις διεθνείς συµβάσεις περί πνευµατικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται απολύτως η άνευ γραπτής άδειας του εκδότη κατά οποιοδήποτε µέσο ή τρόπο αντιγραφή, φωτοανατύπωση και εν γένει αναπαραγωγή, εκµίσθωση ή δανεισµός, µετάφραση, διασκευή, αναµετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε µορφή (ηλεκτρονική, µηχανική ή άλλη) και η εν γένει εκµετάλλευση του συνόλου ή µέρους του έργου. Eκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ Ιπποκράτους 118, 114 72 Αθήνα τηλ.: 211 3003500 metaixmio.gr • [email protected] Κεντρική διάθεση Ασκληπιού 18, 106 80 Αθήνα τηλ.: 210 3647433 Bιβλιοπωλεία ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ • Aσκληπιού 18, 106 80 Aθήνα τηλ.: 210 3647433 • Πολυχώρος, Ιπποκράτους 118, 114 72 Αθήνα τηλ.: 211 3003580, fax: 211 3003581 Ξένη λογοτεχνία

Nathaniel Hawthorne ΤΟ ΑΛΙΚΟ ΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Γωγώ Αρβανίτη

7 ΠPOΛOΓOΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ Προς µεγάλη του έκπληξη, αλλά και (ας του επιτραπεί, χωρίς την πρόθεση να θίξει επιπροσθέτως κανέναν) προς αρκετή διασκέδασή του, ο συγγραφέας διαπιστώνει ότι το σκίτσο του δηµοσιοϋπαλληλικού βίου στο εισαγωγικό του σηµείωµα στο Άλικο γράµµα προκάλεσε µια, χωρίς προηγούµενο, έξαψη των πνευµάτων στη σεβαστή µικρή κοινότητα που τον περιβάλλει. Δεν θα µπορούσε να ήταν πιο βίαιη, ακόµα κι αν είχε βάλει φωτιά στο τελωνείο και το είχε κάνει στάχτη κι ύστερα είχε σβήσει τα αποκαΐδια µε το αίµα ενός συγκεκριµένου σεβάσµιου προσώπου, εναντίον του οποίου υποτίθεται ότι τρέφει µια παράξενη κακεντρέχεια. Καθώς η δηµόσια αποδοκιµασία θα του κόστιζε πάρα πολύ αν αντιλαµβανόταν ότι του άξιζε, ο συγγραφέας ζητά ταπεινά την άδεια να δηλώσει ότι ξαναδιάβασε τις σελίδες του εισαγωγικού σηµειώµατος µε πολλή προσοχή και µε σκοπό ν’ αλλάξει ή να εξαλείψει οτιδήποτε στραβό και να επανορθώσει µε τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις φρικαλεότητες για τις οποίες κρίθηκε ένοχος. Έχει όµως την εντύπωση ότι τα µόνα αξιοσηµείωτα χαρακτηριστικά αυτού του σκίτσου είναι η αγνή και αυθεντικά

NATHANIEL HAWTHORNE 8 καλή του διάθεση, καθώς και η ακρίβεια µε την οποία, σε γενικές γραµµές, έχει µεταφέρει τις ειλικρινείς εντυπώσεις του για τους χαρακτήρες που περιγράφονται εκεί. Όσο για εχθρότητα ή κακή πρόθεση κάθε µορφής, προσωπικής ή πολιτικής, αποποιείται κατηγορηµατικά τέτοιου είδους κίνητρα. Πιθανόν το σκίτσο να µπορούσε ίσως να παραλειφθεί εξ ολοκλήρου, χωρίς να χάσει κάτι το αναγνωστικό κοινό ή να ζηµιωθεί το βιβλίο· εφόσον όµως ανέλαβε να το γράψει, θεωρεί ότι δεν θα µπορούσε να το έχει κάνει σε καλύτερο ή πιο φιλικό πνεύµα ούτε, στο µέτρο των δυνατοτήτων του, να έχει αποδώσει µε µεγαλύτερη ζωντάνια την αλήθεια. Ως εκ τούτου, ο συγγραφέας είναι αναγκασµένος να ανατυπώσει το εισαγωγικό σκίτσο του χωρίς ν’ αλλάξει ούτε µια λέξη. Σάλεµ, 30 Μαρτίου 1850

9 Το τελωνείο ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΤΟ ΑΛΙΚΟ ΓΡΑΜΜΑ Eίναι λίγο αξιοπερίεργο που –αν και δεν συνηθίζω να µιλάω πολύ για τον εαυτό µου και για τα ζητήµατά µου δίπλα στο τζάκι, ή µε τους στενούς µου φίλους– δυο φορές στη ζωή µου µε έχει κυριεύσει µια αυτοβιογραφική παρόρµηση όταν απευθύνοµαι στο κοινό. Η πρώτη ήταν εδώ και τρία ή τέσσερα χρόνια, όταν τίµησα τους αναγνώστες –ασυγχώρητα και για κανέναν απολύτως λόγο που θα µπορούσε να φανταστεί είτε ο επιεικής αναγνώστης είτε ο ενοχλητικός συγγραφέας– µε µια περιγραφή του τρόπου ζωής µου στη βαθιά γαλήνη ενός παλιού πρεσβυτερίου. Και τώρα –αφού, παραπάνω απ’ ό,τι µου άξιζε, είχα την ευτυχία να βρω έναν δυο ακροατές στην προηγούµενη περίπτωση– αρπάζω και πάλι τον αναγνώστη απ’ τον γιακά και του µιλάω για την τριετή εµπειρία µου σε ένα τελωνείο. Κανείς δεν ακολούθησε πιο πιστά το παράδειγµα του περίφηµου «Π.Π. Γραµµατέα της Παρούσης Ενορίας»*. Παρ’ όλα αυτά, η * Ο συγγραφέας αναφέρεται στην παρωδία αυτοβιογραφίας Memoirs of P.P., Clerk of this Parish, έργο ανωνύµου.

NATHANIEL HAWTHORNE 10 αλήθεια είναι πως ο συγγραφέας, όταν σκορπίζει τις σελίδες του στους πέντε ανέµους, δεν απευθύνεται στους πολλούς που θα παραπετάξουν το βιβλίο του, ή που δεν θα το πιάσουν ποτέ στα χέρια τους, αλλά στους λίγους που θα τον καταλάβουν καλύτερα κι απ’ τους περισσότερους συντρόφους του στο σχολείο ή στη ζωή. Μερικοί συγγραφείς, µάλιστα, το πάνε πολύ µακρύτερα και παραδίνονται σε εµπιστευτικές αποκαλύψεις τέτοιου βάθους, που θα άρµοζε αν απευθύνονταν, αποκλειστικά και µόνο, στη µία καρδιά και στον έναν νου της απόλυτης κατανόησης· λες και το τυπωµένο βιβλίο που ρίχνεται γενικά στον απέραντο κόσµο θ’ ανακαλύψει οπωσδήποτε εκεί το έτερον ήµισυ του ίδιου του συγγραφέα και θα ολοκληρώσει τον κύκλο της ύπαρξής του, φέρνοντάς τον σε κοινωνία µαζί του. Δεν είναι διόλου κόσµιο όµως να λέει κανείς τα πάντα, ακόµα κι όταν µιλάει απρόσωπα. Ωστόσο, καθώς οι σκέψεις παγώνουν και ο λόγος µουδιάζει, όταν ο οµιλητής δεν έχει µια ειλικρινή σχέση µε το ακροατήριό του, ίσως να µας συγχωρεθεί που φανταζόµαστε πως ένας φίλος, καλός και δεκτικός, και ας µην είναι ο πιο στενός µας φίλος, ακούει τα λόγια µας· και τότε, όταν αυτή η αίσθηση εγκαρδιότητας λιώσει την έµφυτη επιφυλακτικότητα, µπορεί να φλυαρήσουµε λιγάκι για όσα συµβαίνουν γύρω µας κι ίσως και για τον εαυτό µας, αλλά και πάλι κρατώντας το εσώτερο εγώ πίσω από το πέπλο του. Ως το σηµείο αυτό και µέσα σ’ αυτά τα όρια µπορεί, νοµίζω, ένας συγγραφέας να γίνει αυτοβιογραφικός, χωρίς να παραβιάζει είτε τα δικαιώµατα του αναγνώστη είτε τα δικά του.

ΤΟ ΑΛΙΚΟ ΓΡΑΜΜΑ 11 Παροµοίως, θα διαπιστωθεί ότι αυτό το σκίτσο του τελωνείου έχει όσον αφορά τους τύπους ένα είδος εντιµότητας που πάντα εκτιµάται στη λογοτεχνία, καθώς εξηγεί το πώς περιήλθε στην κατοχή µου ένα µεγάλο µέρος από τις σελίδες που ακολουθούν και προσφέρει αποδείξεις για την αυθεντικότητα µιας διήγησης που εµπεριέχεται σ’ αυτές. Ειλικρινά, αυτός είναι κι ο λόγος –η επιθυµία µου να διευκρινίσω τη θέση µου ως ο εκδότης, ή κάτι ελάχιστα παραπάνω από εκδότης, της µεγαλύτερης σε έκταση από τις ιστορίες που συνθέτουν αυτό το έργο µου–, αυτός και µόνο αυτός είναι ο πραγµατικός λόγος που συνάπτω µια προσωπική σχέση µε το κοινό. Στα πλαίσια της εκπλήρωσης, λοιπόν, του βασικού µου στόχου, µου φάνηκε επιτρεπτό να δώσω, µε µερικές παραπανίσιες πινελιές, µια αµυδρή αναπαράσταση ενός τρόπου ζωής που µέχρι τώρα δεν έχει περιγραφεί ποτέ, καθώς και κάποιων από τους χαρακτήρες που κινούνται εντός του, ένας από τους οποίους τυχαίνει να είναι και ο συγγραφέας. Στη γενέτειρά µου, το Σάλεµ, στην κορυφή µιας αποβάθρας που πριν από µισό αιώνα, στις µέρες του γερο-βασιλιά Ντέρµπι*, έσφυζε από κίνηση και ζωή –αλλά που τώρα τη βαραίνουν µόνο σαπισµένες ξύλινες αποθήκες κι έχει να επιδείξει ελάχιστα ή και καθόλου δείγµατα εµπορικής κίνησης· εκτός ίσως από καµιά µπρατσέρα ή κανένα * Αναφέρεται στον Elias Hasket (1739-1799), Aµερικανό µεγαλέµπορο από το Σάλεµ. Με την επιχείρησή του βοήθησε το Σάλεµ να εδραιωθεί στα τέλη του 18ου αιώνα ως ένα σηµαντικό παραθαλάσσιο εµπορικό κέντρο.

NATHANIEL HAWTHORNE 12 µπρίκι δεµένο στα µισά του θλιβερού της µήκους να ξεφορτώνει δέρµατα· ή, πιο κοντά, καµιά γολέτα από τη Νέα Σκοτία να ξερνάει το φορτίο της από καυσόξυλα–, στην κορυφή, λοιπόν, αυτής της ρηµαγµένης αποβάθρας, που τη σκεπάζει κάθε τόσο η φουσκονεριά και κατά µήκος της, στη βάση και στο πίσω µέρος των κτιρίων που στέκουν στη σειρά, βλέπει κανείς το πέρασµα πλήθους νωθρών χρόνων πάνω σ’ ένα φαρδύ σιρίτι από αγριόχορτα, εδώ, µε θέα από τα µπροστινά παράθυρά του αυτή την κάθε άλλο παρά εµψυχωτική προοπτική και παραπέρα όλο το λιµάνι, στέκεται ένα απλόχωρο οικοδόµηµα από τούβλο. Απ’ το ψηλότερο σηµείο της στέγης του και για τρεισήµισι ώρες ακριβώς πριν απ’ το µεσηµέρι κυµατίζει ή κρέµεται άψυχη, µε το αεράκι ή µε την άπνοια, η σηµαία της δηµοκρατίας, έχοντας όµως κάθετες αντί οριζόντιες τις δεκατρείς λωρίδες της, για να δηλώνει µ’ αυτό τον τρόπο ότι εδώ εδρεύει µια πολιτική και όχι στρατιωτική υπηρεσία της κυβέρνησης του Θείου Σαµ*. Την πρόσοψή του διακοσµεί ένα προστέγασµα µε έξι ξύλινες κολόνες που στηρίζουν ένα µπαλκόνι, κάτω από το οποίο έξι φαρδιά γρανιτένια σκαλοπάτια κατεβαίνουν προς τον δρόµο. Πάνω απ’ την είσοδο αιωρείται ένα πελώριο δείγµα του αµερικάνικου αετού, µε τα φτερά απλωµένα, µε µια ασπίδα στο στήθος του και, αν θυµάµαι σωστά, από ένα µάτσο αγκιστρωτά βέλη και * Θείος Σαµ: προσωποποίηση της αµερικάνικης κυβέρνησης και του αµερικάνικου έθνους στο σκίτσο ενός ψηλού άντρα µε γκρίζα γένια, καπέλο, µπλε πανωφόρι και παντελόνι µε άσπρες και κόκκινες ρίγες.

ΤΟ ΑΛΙΚΟ ΓΡΑΜΜΑ 13 µπλεγµένα αστροπελέκια στα γαµψά του νύχια. Με τη συνηθισµένη αστάθεια διαθέσεων που το χαρακτηρίζει, αυτό το κακορίζικο αρπακτικό δείχνει, από την αγριάδα του µατιού και του ράµφους του και γενικά απ’ την επιθετικότητα της στάσης του, να απειλεί µε συµφορές τον άκακο κοσµάκη· αλλά κυρίως να προειδοποιεί όλους τους πολίτες που νοιάζονται για την ασφάλειά τους να µην εισέρχονται χωρίς λόγο στο οίκηµα που σκιάζει µε τις φτερούγες του. Παρ’ όλα αυτά, όσο κακός και ασχηµοµούρης κι αν δείχνει, πολλοί είναι εκείνοι που, ακόµα και στις µέρες µας, αναζητάνε καταφύγιο κάτω από τη φτερούγα του οµοσπονδιακού αετού, µε την ψευδαίσθηση, υποθέτω, ότι ο κόρφος του είναι ζεστός και µαλακός σαν πουπουλένιο µαξιλάρι. Μόνο που αυτός, ακόµα και στις καλύτερές του, δεν διαθέτει ίχνος τρυφερότητας και αργά ή γρήγορα –συνήθως γρήγορα παρά αργά– θ’ αποτινάξει τα ξεπεταρούδια του µε µια κοψιά από τα γαµψά του νύχια, ένα σηµάδι από το δυνατό του ράµφισµα, ή µια ανοιχτή πληγή από τα αγκιστρωτά του βέλη. Το πλακόστρωτο γύρω από το οίκηµα που περιγράψαµε παραπάνω –και που µπορούµε στο εξής να αποκαλούµε Τελωνείο του Λιµανιού– έχει αρκετό χορτάρι φυτρωµένο στις ραγισµατιές του, ώστε να δείχνει καθαρά ότι τον τελευταίο καιρό δεν έχει υπάρξει κάποια πολυπληθής εµπορική δραστηριότητα που να το φθείρει. Ωστόσο, κάποιους µήνες του χρόνου, τυχαίνει κάποια πρωινά οι δουλειές να κινούνται µε βήµα λίγο πιο ζωηρό. Αυτές οι φορές ίσως να θυµίζουν στους γεροντότερους εκείνα τα χρόνια πριν απ’ τον

NATHANIEL HAWTHORNE 14 τελευταίο πόλεµο µε την Αγγλία, όταν το Σάλεµ ήταν λιµάνι αυτοδύναµο· όχι έτσι περιφρονηµένο όπως είναι τώρα από τους ίδιους τους εµπόρους του και τους πλοιοκτήτες, που αφήνουν να ρηµάζουν οι αποβάθρες του πηγαίνοντας να ενισχύσουν µε τις επιχειρήσεις τους, χωρίς κανένα λόγο και χωρίς καµιά ουσιαστική διαφορά, τη µεγάλη πληµµύρα του εµπορίου της Νέας Υόρκης ή της Βοστόνης. Ένα τέτοιο πρωινό, όταν τρία ή τέσσερα σκάφη τύχει να καταφθάσουν ταυτόχρονα –συνήθως από την Αφρική ή τη Νότιο Αµερική– ή να είναι έτοιµα να σαλπάρουν κατά εκεί, ακούγεται αδιάκοπα ήχος βηµάτων που ανεβοκατεβαίνουν βιαστικά τα γρανιτένια σκαλοπάτια. Εδώ, πριν τον καλωσορίσει ακόµη η ίδια του η γυναίκα, µπορείτε να υποδεχτείτε τον αναψοκοκκινισµένο από τη θάλασσα καπετάνιο που µόλις έχει ξεµπαρκάρει, µε τα χαρτιά του καραβιού του παραµάσχαλα µέσα σε ένα µαυρισµένο τσίγκινο κουτί. Να και ο πλοιοκτήτης του, πρόσχαρος ή κατηφής, ευγενικός ή µουτρωµένος, ανάλογα µε το αν τα σχέδιά του για το ταξίδι που έχει πια ολοκληρωθεί έχουν γίνει εµπόρευµα που εύκολα θα µετατραπεί σε χρυσάφι, ή τον έχουν θάψει κάτω από ένα βουνό σαβούρα, από την οποία κανένας δεν θα νοιαστεί να τον απαλλάξει. Εδώ θα δούµε και –το σπέρµα του ρυτιδιασµένου, γκριζογένη και τσακισµένου από τις σκοτούρες εµπόρου– τον ξύπνιο νεαρό υπάλληλο που παίρνει γεύση απ’ τις συναλλαγές, όπως το νεαρό λυκόπουλο απ’ το αίµα, και ήδη στέλνει σε ριψοκίνδυνες περιπέτειες τα πλοία του αφεντικού του, όταν το καλύτερο που θα είχε να κάνει θα ήταν να ρίχνει χάρτινα καραβάκια σε καµιά

ΤΟ ΑΛΙΚΟ ΓΡΑΜΜΑ 15 στέρνα. Μια άλλη φιγούρα του σκηνικού είναι ο ναυτικός που θέλει να µπαρκάρει και είναι σε αναζήτηση προστασίας, ή ο άλλος που έχει µόλις φτάσει, χλωµός και ασθενικός, και ψάχνει εισιτήριο για το νοσοκοµείο. Να µην ξεχνάµε και τους καπετάνιους που µεταφέρουν µε τις µικρές σκουριασµένες σκούνες τους καυσόξυλα από τις βρετανικές επαρχίες· µια φάρα ναυτικών µε φάτσες τραχιές, χωρίς όµως εκείνη τη σπιρτάδα των Γιάνκηδων στην όψη, που ωστόσο συνεισφέρουν ένα διόλου ευκαταφρόνητο κονδύλι στο παρακµάζον εµπόριό µας. Βάλτε τους όλους αυτούς µαζί, όπως συνέβαινε πράγµατι κάποιες φορές, προσθέστε και διάφορους άλλους για να υπάρχει ποικιλία στο µπουκέτο, και τότε το τελωνείο γινόταν προσωρινά ένα σκηνικό που έσφυζε από ζωντάνια. Όµως τις πιο πολλές φορές, µε το που ανέβαινες τα σκαλιά, θα έπαιρνε το µάτι σου –στην είσοδο αν ήταν καλοκαίρι ή στους κατάλληλους χώρους τους µε χειµωνιά ή κακοκαιρία– µια σειρά από σεβάσµιες µορφές να κάθονται σε παλιοµοδίτικες καρέκλες, γερµένες στα πίσω πόδια τους ώστε να τους στηρίζουν ακουµπώντας στον τοίχο. Συχνά κοιµούνταν, αλλά αραιά και πού ίσως τους άκουγες να κουβεντιάζουν µεταξύ τους –κάτι ανάµεσα σε οµιλία και ροχαλητό– µ’ εκείνη την έλλειψη ενεργητικότητας που διακρίνει τους τροφίµους των πτωχοκοµείων και όλα τα ανθρώπινα όντα που η επιβίωσή τους εξαρτάται από τη φιλανθρωπία, την εξαρτηµένη εργασία και οτιδήποτε άλλο εκτός από τους δικούς τους ανεξάρτητους µόχθους. Αυτοί οι γηραιοί κύριοι –διορισµένοι για την είσπραξη των φόρων, τελώνες

NATHANIEL HAWTHORNE 16 σαν τον Ματθαίο, αλλά χωρίς να είναι πιθανό να κληθούν να επιτελέσουν αποστολικά καθήκοντα όπως εκείνος– ήταν οι υπάλληλοι του τελωνείου. Λίγο πιο µέσα, στο αριστερό σας χέρι όπως θα µπείτε από την µπροστινή είσοδο, υπάρχει ένα δωµάτιο ή γραφείο γύρω στα πέντε τετραγωνικά, ψηλοτάβανο, µε δύο από τα αψιδωτά παράθυρά του να επιβάλλουν αφ’ υψηλού µια θέα στην ξεχαρβαλωµένη αποβάθρα που προαναφέραµε, και ένα τρίτο να βλέπει σ’ ένα στενό δροµάκι και σ’ ένα τµήµα της οδού Ντέρµπι. Και από τα τρία φαίνονται τα µπακάλικα, τα εργαστήρια που φτιάχνουν τροχαλίες, τα µαγαζιά µε ρούχα για ναυτικούς και τα εµπορικά µε τις προµήθειες καραβιών· και γύρω από τις πόρτες τους συνήθως βλέπεις µαζεµένες, να γελάνε και να κουτσοµπολεύουν, παρέες από παλιούς ναυτικούς και άλλους τέτοιους αρουραίους της αποβάθρας, που στοιχειώνουν το κάθε λιµάνι. Το ίδιο το δωµάτιο είναι αραχνιασµένο και µουντό και δείχνει βρόµικο από την πολυκαιρισµένη µπογιά του. Το πάτωµα είναι στρωµένο µε γκρίζα άµµο, συνήθεια παλιά, που αλλού έχει ξεχαστεί από καιρό. Εύκολα συµπεραίνει κανείς, από τη γενική αθλιότητα του χώρου, πως πρόκειται για ένα άδυτο όπου το γυναικείο φύλο µε τα µαγικά του σύνεργα, τη σκούπα και τη σφουγγαρίστρα, πολύ σπάνια έχει πρόσβαση. Όσο για την επίπλωση, υπάρχει µια σόµπα µε ένα ογκωδέστατο µπουρί, ένα παλιό γραφείο από ξύλο πεύκου και δίπλα του ένα τρίποδο σκαµνί· δυο τρεις καρέκλες µε ξύλινο κάθισµα, σχεδόν σαραβαλιασµένες κι εντελώς ασταθείς· και –ας µην ξεχνάµε και τη βιβλιοθήκη– πάνω σε

ΤΟ ΑΛΙΚΟ ΓΡΑΜΜΑ 17 κάτι ράφια µια δυο ντουζίνες τόµοι µε τους Νόµους του Κογκρέσου και µια ογκώδης Σύνοψη των Νόµων περί Εσόδων. Ένας τενεκεδένιος σωλήνας που ανεβαίνει και περνάει απ’ το ταβάνι αποτελεί ένα είδος µέσου φωνητικής επικοινωνίας µε άλλα τµήµατα του κτιρίου. Κι εδώ, πριν από έξι µήνες περίπου, θα µπορούσες ακόµη, αξιότιµε αναγνώστη, να δεις –να βαδίζει πέρα δώθε, από τη µια γωνιά στην άλλη, ή να τεµπελιάζει πάνω στο ψηλό σκαµνί του, µε τον αγκώνα του πάνω στο γραφείο και τα µάτια του να τρέχουν πάνω κάτω στις στήλες της πρωινής εφηµερίδας– το ίδιο άτοµο που σε είχε καλωσορίσει µέσα στο πρόσχαρο µικρό γραφείο του, όπου τρεµόπαιζε τόσο απαλά και ευχάριστα το φως του ήλιου ανάµεσα απ’ τα κλαδιά της ιτιάς, στη δυτική πλευρά του παλιού πρεσβυτερίου. Αν όµως πήγαινες να τον αναζητήσεις τώρα εκεί, µάταια θα ρωτούσες να µάθεις για τον επιθεωρητή Λοκοφόκο*. Η σκούπα της µεταρρύθµισης τον σάρωσε από το αξίωµά του κι ένας αξιότερος διάδοχος φέρει τώρα τον τίτλο του και τσεπώνει τις απολαβές του. Αυτή η παλιά πόλη του Σάλεµ, η γενέτειρά µου –αν κι έχω ζήσει καιρό µακριά της, τόσο στα παιδικά µου χρόνια όσο και σε πιο ώριµη ηλικία– ασκεί, ή ασκούσε ανέκαθεν, µια επιρροή στα συναισθήµατά µου, που την έντασή της δεν είχα συνειδητοποιήσει ποτέ κατά τη διάρκεια της αποσπασµατικής διαµονής µου εκεί. Εδώ που τα λέµε, όσον * Λοκοφόκο: κοροϊδευτικός όρος που χρησιµοποιούσαν οι Ουίγοι σε βάρος των Δηµοκρατικών.

NATHANIEL HAWTHORNE 18 αφορά τη φυσική όψη της, δηλαδή µε την επίπεδη, µονότονη επιφάνειά της καλυµµένη κυρίως από ξύλινα σπίτια, από τα οποία ελάχιστα ή και κανένα δεν εγείρει αξιώσεις αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος, µε την άτακτη δοµή της, που δεν είναι ούτε γραφική ούτε εκκεντρική, αλλά απλώς αδιάφορη, µε τον µακρύ κεντρικό της δρόµο ν’ αργοσέρνεται βαριεστηµένα διασχίζοντας τη χερσόνησο σε όλο το µήκος της, µε τον Λόφο της Αγχόνης και τη Νέα Γουινέα από τη µια άκρη του και µε θέα στο πτωχοκοµείο από την άλλη, µε τέτοια χαρακτηριστικά που διαθέτει η γενέτειρά µου, λοιπόν, θα ήταν εξίσου λογικό να αποκτήσω συναισθηµατικό δεσµό και µε µια ανακατωµένη σκακιέρα. Κι όµως, ενώ οπουδήποτε αλλού έχω υπάρξει ευτυχέστατος, τρέφω ένα αίσθηµα µέσα µου για το παλιό Σάλεµ, το οποίο, ελλείψει καλύτερης λέξης, θα αρκεστώ να αποκαλέσω στοργή. Το αίσθηµα αυτό πιθανόν να συνδέεται µε τις βαθιές και µακραίωνες ρίζες που η οικογένειά µου έχει απλώσει σ’ ετούτα τα χώµατα. Πάνε τώρα δύο αιώνες και ένα τέταρτο του αιώνα που ο αρχικός Βρετανός, ο πρώτος µετανάστης µε το όνοµά µου, εµφανίστηκε στον περιτριγυρισµένο από αγριότοπους και πυκνά δάση οικισµό, ο οποίος στη συνέχεια εξελίχθηκε σε µεγάλη πόλη. Εδώ γεννήθηκαν και πέθαναν οι απόγονοί του, εδώ αναµείχθηκε η επίγεια ύπαρξή τους µε το χώµα· σε σηµείο που µια διόλου αµελητέα µερίδα της πρέπει αναγκαστικά να συγγενεύει µε το θνητό σαρκίο µε το οποίο θα πορεύοµαι, για λίγο διάστηµα ακόµα, στους δρόµους. Συνεπώς, ο συναισθηµατικός δεσµός για τον οποίο µιλάω εν µέρει είναι απλώς η αισθησιακή έλξη της σκόνης

ΤΟ ΑΛΙΚΟ ΓΡΑΜΜΑ 19 προς τη σκόνη. Λίγοι από τους συµπατριώτες µου είναι σε θέση να γνωρίζουν τι σηµαίνει αυτό· κι ούτε χρειάζεται να θελήσουν να το µάθουν, µιας και η συχνή µεταφύτευση ίσως είναι ωφελιµότερη για το είδος. Αυτό το αίσθηµα όµως έχει και την ηθική του διάσταση. Η µορφή εκείνου του αρχικού προγόνου, που η οικογενειακή παράδοση την έντυσε µε ένα αόριστο και σκοτεινό µεγαλείο, ήταν παρούσα στην παιδική φαντασία µου από τότε που θυµάµαι τον εαυτό µου. Ακόµη µε στοιχειώνει και µου δηµιουργεί αισθήµατα σπιτικής θαλπωρής για το παρελθόν, πράγµα που δεν θα µπορούσα ούτε κατά διάνοια να ισχυριστώ ότι αισθάνοµαι για την πόλη στην παρούσα φάση της. Φαίνεται πως διεκδικώ το δικαίωµα να λέγοµαι ντόπιος µάλλον χάρη σ’ εκείνο τον γενειοφόρο πρόγονο µε τη βλοσυρή όψη, τον µαύρο µανδύα µε τη ζιµπελίνα και το κωνικό καπέλο –αυτόν που ήρθε εδώ τόσο νωρίς, µε το σπαθί του και µε τη Βίβλο του, και διάβηκε τον άφθαρτο ακόµα δρόµο µε τόση αρχοντιά και τόσο επιβλήθηκε σαν άντρας του πολέµου και της ειρήνης– παρά χάρη σ’ εµένα, που το όνοµά µου σπάνια αναφέρεται και που ελάχιστοι γνωρίζουν το πρόσωπό µου. Εκείνος υπήρξε στρατιώτης, νοµοθέτης και δικαστής. Υπήρξε ηγετική µορφή της Εκκλησίας. Είχε όλα τα γνωρίσµατα των Πουριτανών*, και τα καλά και τα κακά. Υπήρξε και αµείλικτος * Οπαδοί προτεσταντικής κίνησης του 16ου και του 17ου αιώνα, που υποστήριζαν την εκκαθάριση της αγγλικής εκκλησίας από στοιχεία του καθολικισµού και υιοθετούσαν µεγάλη αυστηρότητα στα ήθη και θρησκευτική πειθαρχία.

NATHANIEL HAWTHORNE 20 διώκτης, όπως καταµαρτυρούν οι Κουάκεροι*, οι οποίοι τον µνηµονεύουν στα χρονικά τους αναφέροντας ένα περιστατικό ως παράδειγµα της άκαµπτης σκληρότητάς του προς µια γυναίκα της σέκτας τους, παράδειγµα που, πολύ φοβάµαι, θ’ αντέξει περισσότερο στον χρόνο από οποιαδήποτε γραπτή µαρτυρία των καλών του πράξεων, κι ας ήταν αυτές πολλές. Ο γιος του επίσης κληρονόµησε το διωκτικό πνεύµα και αναδείχθηκε σε τόσο κυρίαρχο πρόσωπο στον µαρτυρικό θάνατο των µαγισσών, που δικαίως θα λέγαµε πως στιγµατίστηκε ανεξίτηλα από το αίµα τους. Τόσο ανεξίτηλα, πράγµατι, που η κηλίδα πρέπει να φαίνεται ακόµη, αν τα παλιά ξερά οστά του στο κοιµητήριο της οδού Τσάρτερ δεν έχουν γίνει σκόνη! Δεν ξέρω αν αυτοί οι πρόγονοί µου είχαν σκεφτεί ποτέ να µετανοήσουν και να ζητήσουν συγχώρεση από τον Θεό για την απανθρωπιά τους ή αν στενάζουν ακόµη και τώρα κάτω από το τεράστιο βάρος της, σε κάποια άλλη κατάσταση ύπαρξης. Όπως και να ’χει, εγώ, ο συγγραφέας του παρόντος, εκπροσωπώντας τους µ’ αυτό εδώ το γραπτό, παίρνω επάνω µου την ντροπή τους και παρακαλώ η όποια κατάρα έχουν επισύρει –όπως έχω ακουστά κι όπως καταµαρτυρεί υπέρ της ύπαρξής της και η δυσχερής και φθίνουσα κατάσταση της φάρας µας εδώ και πάρα πολλά χρόνια– να λείψει αποδώ και στο εξής από πάνω µας. * Οπαδοί χριστιανικής αίρεσης, που δεν δέχονται τα ιερά βιβλία και πιστεύουν στη µεγάλη απλότητα στην καθηµερινή ζωή και στη λατρεία.

ISBN: 978-618-03-4347-2 ΒΟΗΘ. ΚΩΔ. MHX/ΣΗΣ 84347 Σε μια κοινότητα Πουριτανών της Νέας Αγγλίας του 17ου αιώνα, η Έστερ Πριν αποκτά παιδί κατά τη δίχρονη απουσία του συζύγου της στην Ευρώπη. Η κοινότητα τη διαπομπεύει υποχρεώνοντάς τη να φορά πάντα στο στήθος της το γράμμα Α, που δηλώνει την αμαρτία της, τη μοιχεία. Εκείνη παρά τις πιέσεις θα αρνηθεί σθεναρά να αποκαλύψει το όνομα του συζύγου της αλλά και του εραστή της, κερδίζοντας τον σεβασμό των συνανθρώπων της με τις πράξεις της. Η εσωτερική της δύναμη έρχεται σε οξεία αντίθεση με την ηθική δειλία του πατέρα του παιδιού της, ο οποίος την αφήνει να αντιμετωπίσει ολομόναχη την ενοχή και τον εξευτελισμό. Σε αυτή την καυστική καταγραφή της έντασης μεταξύ ιδιωτικής και δημόσιας ζωής, η Έστερ με την ήρεμη αξιοπρέπειά της αποκαλύπτεται ως μία από τις πρώτες μεγάλες ηρωίδες της αμερικάνικης μυθοπλασίας. Μια δραματική απεικόνιση της κοινωνικής ανυπακοής, της εκδίκησης και της ανθρώπινης αδυναμίας.

Made with FlippingBook

RkJQdWJsaXNoZXIy MTY1MTE=