ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ 22 δικά εκείνες που μετακινούνταν σε μεγάλες αποστάσεις– είχαν τη συνήθεια να σκοτώνουν ή να εγκαταλείπουν τους ηλικιωμένους ή τους ανάπηρους, από φόβο μη βάλουν σε κίνδυνο τις προοπτικές ολόκληρης της ομάδας. Πώς ήταν λοιπόν η ζωή για τους ανθρώπους εκείνης της εποχής; «Τίποτα πιο ευγενές από τον άνθρωπο στην πρωτόγονη κατάστασή του» έγραψε ο Ελβετός φιλόσοφος Ζαν-Ζακ Ρουσό. Ο Άγγλος συνάδελφός του Τόμας Χομπς είχε εντελώς διαφορετική άποψη, δηλώνοντας ότι η ζωή των πρώτων ανθρώπων ήταν «μοναχική, φτωχή, βρομερή, βάρβαρη και σύντομη». Με τη βοήθεια της ιατροδικαστικής αρχαιολογίας (μερικές φορές την αποκαλούν «CSI της Παλαιολιθικής Εποχής»), σύγχρονοι ερευνητές έχουν καταφέρει να αντλήσουν αρκετές πληροφορίες για τη ζωή εκείνης της εποχής. Υπολογίζουν ότι τα δύο πέμπτα των βρεφών δεν ζούσαν μέχρι τα πρώτα τους γενέθλια. Το προσδόκιμο ζωής ήταν περίπου τριάντα τρία χρόνια.4 Η βία ήταν μέρος της καθημερινότητας – είτε προερχόταν από αντιπάλους εντός της φυλής είτε από επιθέσεις γειτονικών ομάδων. Ως και το 15% των ανθρώπων στις νομαδικές κοινωνίες έβρισκε βίαιο θάνατο.5 Πριν από την εποχή της γεωργίας, οι περισσότεροι έτρεμαν από το κρύο τον χειμώνα και πήγαιναν για ύπνο με το στομάχι τους να γουργουρίζει. Ο Χομπς είχε δίκιο, όχι ο Ρουσό. Η μόνιμη εγκατάσταση που συνδεόταν με τη γεωργία δεν εμφανίστηκε σε μία μόνο περιοχή, αλλά μία από τις «πρώτες» ήταν η βορειοδυτική Ινδία. Στην κωμόπολη της Καλιμπανγκάν, περίπου τρεις ώρες με το αυτοκίνητο από τα σύνορα με το Πακιστάν, συναντιούνταν κάποτε δύο ποταμοί. Εκεί βρίσκεται και ένας από
RkJQdWJsaXNoZXIy MTY1MTE=