Σύντομη ιστορία της δημοκρατίας

ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 20 δεν αποτελεί αφήγηση που παίρνει το μέρος των εχθρών της δημοκρατίας. Δεν πρόκειται για επιτάφιο, για μια λυπητερή ιστοριούλα καταστροφής γραμμένη σε πρόζα και υποσημειώ­ σεις. Για να παραφράσω τον Βολταίρο, τον σοφό αυτό του 18ου αιώνα (1694-1778), δεν είναι ο ήχος από τις μεταξένιες παντό­ φλες στον επάνω όροφο, αλλά από τα ξύλινα τσόκαρα στον κά­ τω. Σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί μια ακολουθία από φρικτά περιστατικά, αλλά δείχνει ότι η ιστορία μπορεί να υπερασπιστεί τους αδύναμους. Η ιστορία δεν είναι επικήδειος· μπορεί να εμπνεύσει δίνοντάς μας τα κίνητρα να δούμε ότι η πολύτιμη επινόηση που αποκαλείται δημοκρατία συνήθως χτίζεται με με­ γάλη δυσκολία, αλλά δεν καταστρέφεται τόσο εύκολα από τους εχθρούς της, από απερισκεψία ή από νωχελική αδράνεια. ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΟΥ ΤΙΤΑΝΙΣΜΟΥ Παρόλο που η δημοκρατία δεν έχει ενσωματωμένες εγγυήσεις επιβίωσης, έχει υπάρξει συχνά μαία πολιτικής και κοινωνικής αλλαγής. Κι εδώ φτάνουμε σε ένα περίπλοκο σημείο με σημα­ ντικές συνέπειες. Οι δημοκράτες δεν άλλαξαν απλώς την πορεία της ιστορίας – για παράδειγμα, ξεμπροστιάζοντας και εκδιώκο­ ντας μονάρχες, τυράννους, διεφθαρμένα κράτη και ολόκληρες αυτοκρατορίες που κυβερνιόνταν από βάναυσους ή ανόητους αυτοκράτορες. Μπορεί να πει κανείς –κι εδώ έχουμε ένα παρά­ δοξο– ότι η δημοκρατία κατέστησε εφικτή την ιστορία. Όταν γί­ νεται κατανοητή απλώς ως αυτοδιακυβέρνηση των ανθρώπων, η γέννηση της δημοκρατίας συνεπάγεται κάτι που εξακολουθεί να έχει ριζοσπαστική χροιά: θεωρούσε ότι οι άνθρωποι μπο