Στο σπίτι: Μια περιδιάβαση στην Ιστορία από δωμάτιο σε δωμάτιο

BILL BRYSON 22 πτών. Η μεγαλύτερη ανησυχία ήταν πως το φαινομενικά ασταθές οι­ κοδόμημα θα παρασυρόταν απλώς από κάποια θύελλα. Οι κίνδυνοι επομένως ήταν σημαντικοί και χειροπιαστοί, αλλά, ύστερα από μερικές μέρες ανησυχίας και δισταγμών, η επιτροπή ενέ­ κρινε το σχέδιο του Πάξτον. Πραγματικά, τίποτα δεν λέει περισσότερα για τη βικτοριανή Αγγλία και τα απίστευτα κατορθώματά της από το γεγονός πως το πιο τολμηρό και εμβληματικό κτίσμα του αιώνα εκείνου ανατέθηκε σε έναν κηπουρό. Το Κρίσταλ Πάλας του Πάξτον δεν χρεια­ ζόταν ούτε ένα τούβλο – και μάλιστα, ούτε λάσπη, ούτε τσιμέντο, ούτε θεμέλια. Απλώς θα βιδωνόταν και θα τοποθετούνταν στο έδαφος σαν να ήταν μια σκηνή για κάμπινγκ. Δεν επρόκειτο μόνο για μια ιδιοφυή λύση σε ένα τεράστιο πρόβλημα, αλλά και για μια ριζοσπαστική απο­ κοτιά που ποτέ ως τότε δεν είχε δοκιμαστεί. Η μεγαλύτερη αρετή του ευρύχωρου παλατιού του Πάξτον ήταν πως μπορούσε να προκατασκευαστεί από έτοιμα εξαρτήματα. Τα βασικότε­ ρα στοιχεία του ήταν τα αντιστήριγματα από χυτοσίδηρο –με πλάτος ένα μέτρο και μήκος περίπου οκτώ–, τα οποία δένονταν μεταξύ τους για να δημιουργήσουν ένα πλαίσιο στο οποίο θα τοποθετούνταν οι τζαμαρίες του κτιρίου – συνολικής έκτασης περίπου 90.000 τετραγω­ νικών μέτρων, ή αλλιώς το ένα τρίτο της ετήσιας παραγωγής γυαλιού ολόκληρης της Βρετανίας. Σχεδιάστηκε μια ειδική κινητή πλατφόρμα που μετακινούνταν στα στηρίγματα της στέγης κι επέτρεπε στους εργά­ τες να τοποθετούν 18.000 υαλοπίνακες την εβδομάδα – ρυθμός που θα αποτελούσε ακόμα και σήμερα θαύμα παραγωγικότητας. Για να λύ­ σει το πρόβλημα που δημιουργούσε η τοποθέτηση μεγάλου αριθμού από υδρορροές –συνολικού μήκους γύρω στα τριάντα δύο χιλιόμετρα–, ο Πάξτον σχεδίασε έναν μηχανισμό που τον χειριζόταν μια μικρή ομά­ δα εργατών και μπορούσε να τοποθετήσει ως και 650 μέτρα υδρορροής την ημέρα – ποσότητα που αντιστοιχούσε στην ημερήσια εργασία τρια­ κοσίων αντρών. Το εγχείρημα αποτέλεσε ένα πραγματικό θαύμα, με κάθε έννοια της λέξης. ΟΠάξτον στάθηκε τυχερός και από πλευράς συγκυριών, καθώς, ακρι­ βώς κατά την περίοδο της διεξαγωγής της Μεγάλης Έκθεσης, το γυαλί ξαφνικά κατέστη διαθέσιμο σε ποσότητες και με τρόπους πρωτόγνωρους.