Στον δρόμο προς την ουτοπία - Η οικονομική ιστορία του 20ού αιώνα

Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΊΗΣΗ 59 αποκορύφωμα του 1,1 δις στερλινών ανά έτος τα χρόνια πριν από τον Α ΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. 26 Εξίσου ευρεία ήταν και η διάδοση του συγκριτικού πλεονεκτήματος. Μια χώρα σχεδόν ανίκανη να παράγει τρόφιμα, αλλά ακόμα πιο ανί- κανη να παράγει μηχανικά εξαρτήματα, μπορούσε να βελτιώσει τις τύχες της εξάγοντας τρόφιμα και εισάγοντας μηχανικά εξαρτήματα. Μια χώρα στην αφρόκρεμα της παραγωγής αυτοκινήτων, αλλά ακόμα κα- λύτερη, συγκριτικά, στην παραγωγή αεροπλάνων, μπορούσε να δημιουρ­ γήσει κέρδος εξάγοντας αεροπλάνα και εισάγοντας αυτοκίνητα. Αυτή ήταν η δύναμη του διευρυμένου παγκόσμιου εμπορίου. Απ’ όπου κι αν προέκυπτε το συγκριτικό πλεονέκτημα καθενός, από τους καινοτόμους επιχειρηματίες, τους περισσότερους μηχανικούς, το καλά εκπαιδευμέ- νο εργατικό δυναμικό, τις άφθονες πρώτες ύλες, ή απλώς από τη φτώ- χεια που καθιστούσε φτηνή την εργασία, οι επιχειρήσεις μπορούσαν να βγάλουν κέρδος και η κοινωνία να γίνει πλουσιότερη. Κι έτσι οι πραγματικοί μισθοί αυξήθηκαν παγκοσμίως, και όχι μόνο εκεί όπου εφαρμόζονταν οι βιομηχανικές καινοτομίες. Κι αυτό οφειλόταν στο γεγονός πως η οικονομία και το εμπόριο ακολουθούσαν την εργασία. Η παγκόσμια οικονομία της περιόδου 1870- 1914 ήταν μια οικονομία υψηλών επενδύσεων – από πλευράς ιστορι- κής σύγκρισης. Η εκβιομηχάνιση της Δυτικής Ευρώπης και των ανα- τολικών και μεσοδυτικών πολιτειών των ΗΠΑ παρείχε αρκετούς εργά- τες για να παράγουν τα βιομηχανικά αγαθά που θα κάλυπταν την πα- γκόσμια ζήτηση, αλλά επίσης και για να κατασκευάζουν τους σιδηρό- δρομους, τα πλοία, τα λιμάνια, τους γερανούς, τις γραμμές του τηλέ- γραφου και άλλα εξαρτήματα των υποδομών μεταφορών κι επικοινω- νιών που μετέτρεψαν σε πραγματικότητα την πρώτη παγκόσμια οικο- νομία. Στο τέλος του αμερικανικού Εμφυλίου, το 1865, υπήρχαν 32.000 χιλιόμετρα σιδηρόδρομοι στον πλανήτη. Το 1914 υπήρχαν 480.000. (Σήμερα ξεπερνούν τα 1,6 εκατομμύρια.) Εργάτες στο Αμβούργο της Γερμανίας έτρωγαν φτηνό ψωμί, φτιαγ- μένο από σιτάρι που είχε έλθει από τη Βόρεια Ντακότα ή την Ουκρανία. Επενδυτές στο Λονδίνο χρηματοδοτούσαν ορυχεία χαλκού στη Μοντά- να και σιδηρόδρομους στην Καλιφόρνια. (Και ο μεγιστάνας των σιδη- ροδρόμων Λίλαντ Στάνφορντ ανακατεύθυνε μεγάλο μέρος των χρημα-