Στον δρόμο προς την ουτοπία - Η οικονομική ιστορία του 20ού αιώνα

ΣΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΟΥΤΟΠΙΑ 56 το κράτος θεωρούσε άξιους μόρφωσης–, 25 εκατομμυρίων, ενώ η Βρε- τανία και οι κτήσεις της διέθεταν 32 εκατομμύρια πλήρεις πολίτες. Στο ενδιάμεσο σημείο από το 1870 έως το 2010, δηλαδή το 1940, τα πράγματα είχαν αλλάξει άρδην: οι ΗΠΑ διέθεταν 116 εκατομμύρια πλήρεις πολίτες ενώ η Βρετανία και οι κτήσεις της 75. Η φυσική αύ- ξηση είχε πολλαπλασιάσει και τους δύο πληθυσμούς, κι έτσι ήταν οι μετανάστες, οι καλοδεχούμενοι και οι αφομοιωμένοι, εκείνοι που έγει- ραν την πλάστιγγα υπέρ των ΗΠΑ και σε βάρος της Βρετανικής Αυτο- κρατορίας το 1940. Οι δεκαετίες ανάμεσα στο 1870 και το 1914 ήταν εποχή τεχνολο- γικής προόδου, αύξησης του πληθυσμού και μετανάστευσης, και με τις καινοτομίες στις μεταφορές και τις επικοινωνίες σημειώθηκε μια συ- νακόλουθη αύξηση στο εμπόριο και τις επενδύσεις. Το κόστος της μεταφοράς ανθρώπων έπεσε μαζί με το κόστος της μεταφοράς αγαθών: το αλεύρι, που κόστιζε ενάμισι σεντ η λίβρα στο Σικάγο και τρία σεντ η λίβρα στο Λονδίνο το 1850, έφτασε να κοστίζει δύο σεντ στο Λονδί- νο το 1890. Μάλιστα, κάθε αγαθό που δεν ήταν ούτε εξαιρετικά εύ- θραυστο, ούτε χαλούσε εύκολα, μπορούσε μετά το 1870 να μεταφέρε- ται από θαλάσσης στην άλλη άκρη του κόσμου φτηνότερα απ’ όσο κόστιζε να το μετακινήσει κανείς εντός των συνόρων της χώρας. 21 Όσο υπήρχαν αποβάθρες και σιδηρόδρομοι, καμιά γωνιά του κόσμου δεν ήταν πια πολύ απόμακρη. Οι ευκαιρίες και οι περιορισμοί του καθενός εξαρτιόνταν από το τι συνέβαινε σε κάθε άλλο τομέα της παγκόσμιας οικονομίας. Αυτό ήταν σημαντικό: από το 1870 έως το 1914, οι εξαγωγές ως ποσοστό του εθνικού προϊόντος διπλασιάστηκαν στην Ινδία και την Ινδονησία, και υπερτριπλασιάστηκαν στην Κίνα. Και στην Ιαπωνία –που αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τους δυόμισι αιώνες απομονωτισμού του Τοκουγκάβα υπό την απειλή των αμερικανικών κανονιοφόρων–, οι εξαγωγές αυξήθηκαν από το σχεδόν μηδέν στο 7% του εθνικού προϊό­ ντος μόλις σε δύο προπολεμικές (εννοώντας τον Α ΄ Παγκόσμιο Πόλε- μο) γενιές. Το 1500, το διεθνές εμπόριο ως ποσοστό της παγκόσμιας παραγωγής βρισκόταν περίπου στο 1,5%. Το 1700, είχε φτάσει στο 3%. Το 1850, στο 4%. Το 1880 ήταν στο 11% και το 1913 στο 17%. Σήμερα, βρίσκεται στο 30%. 22