Στον δρόμο προς την ουτοπία - Η οικονομική ιστορία του 20ού αιώνα

ΣΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΟΥΤΟΠΙΑ 54 παραγωγή απορροφήθηκαν από την πληθυσμιακή αύξηση, χωρίς να αναβιβάσουν το βιοτικό επίπεδο. Στα τέλη του 19ου αιώνα, ο πληθυσμός της Κίνας ήταν τριπλάσιος απ’ ό,τι στην αρχή της δεύτερης μετά Χριστόν χιλιετίας, το 1000. Επομένως, οι δυνητικοί μετανάστες από την Κίνα και την Ινδία ήταν πρόθυμοι να μεταναστεύσουν για μισθούς που οι Ευρωπαίοι θα θεωρούσαν μισθούς πείνας. Έτσι, οι μεγάλοι πληθυσμοί και το χαμηλό επίπεδο υλικού πλούτου και αγροτικής παραγωγής στην Κίνα και την Ινδία έβαλαν φρένο στην αύξηση των μισθών στις περιοχές εκείνες –τη Μαλάγια, την Ινδονησία, την Καραϊβική και την Ανατολική Αφρική– που ήταν ανοιχτές στις ροές μεταναστών απ’ την Ασία. Οι εργάτες μπορούσαν να εισαχθούν φτηνά και να προσληφθούν με μισθούς μόλις πάνω από το όριο επι- βίωσης. Μολαταύτα, οι εργάτες επιζήτησαν τις δουλειές αυτές: οι ευ- καιρίες και το επίπεδο ζωής στη Μαλάγια ή τις αφρικανικές φυτείες ήταν πάνω απ’ ό,τι θα μπορούσαν να προσδοκούν εάν επέστρεφαν στην Ινδία ή την Κίνα. Το χαμηλό εργατικό κόστος σήμαινε πως τα αγαθά που παράγονταν στις ανοιχτές στους Ασιάτες μετανάστες χώρες ήταν σχετικά φτηνά. Και ο ανταγωνισμός από τις φυτείες καουτσούκ της Μαλάγια περιόρισε την ανάπτυξη, και μάλιστα πίεσε προς τα κάτω τους μισθούς στις βραζιλιάνικες φυτείες καουτσούκ. Το αποτέλεσμα ήταν ότι το βιοτικό επίπεδο και οι μισθοί διατηρήθηκαν χαμηλά, πα- ρότι υψηλότερα σε σύγκριση με την Κίνα και την Ινδία, στο τέλος του 19ου αιώνα, σε όλες τις περιοχές που θα συνιστούσαν τον λεγόμενο παγκόσμιο νότο. Είτε καλό ήταν αυτό, είτε κακό, ο κόσμος ήταν πια μια συνεκτική μονάδα με μια συνεκτική ιστορία. Κομμάτι της παγκόσμιας αυτής ιστορίας ήταν η ανάδυση μιας βαθιάς διαφοροποίησης της διεθνούς εργασίας: Οι «τροπικές» περιοχές προ- μήθευαν καουτσούκ, καφέ, ζάχαρη, φυτικά έλαια, βαμβάκι και άλλα σχετικά χαμηλής αξίας αγροτικά προϊόντα στην Ευρώπη. Οι χώρες της εύκρατης ζώνης που είχαν κυρίως Ευρωπαίους μετανάστες –οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία, η Αργεντινή, η Χιλή, η Ουρουγουάη, η Ουκρανία και ίσως η Νότια Αφρική– παρήγαν και εξήγαν βασικά σιτηρά, κρέας και μαλλί στην Ευρώπη. Οι Γερμανοί αγρότες βρέθηκαν αντιμέτωποι με καινούργιους ανταγωνιστές, και όχι