Στον δρόμο προς την ουτοπία - Η οικονομική ιστορία του 20ού αιώνα

Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΊΗΣΗ 47 στατικές μειώσεις του κόστους των μεταφορών ξεπέρασαν κατά πολύ τις επίσης επαναστατικές μειώσεις στο κόστος της παραγωγής. Κι έτσι, οι μεταφορές έκαναν τεράστια διαφορά. Ας πάρουμε ως παράδειγμα τον σιδηρόδρομο. Η μεταλλουργία για τη φτηνή παραγωγή ραγών και μηχανών έκανε τις χερσαίες μεταφορές, ως εκεί τουλάχιστον που έφταναν οι σιδηρό- δρομοι, τόσο φτηνές όσο και το ταξίδι σε πλωτά υδατορρεύματα ή και σε ωκεανούς, και πολύ πιο γρήγορες. Κάποιοι τσίνησαν. Ο υπερβατιστής συγγραφέας και ακτιβιστής Χένρι Ντέιβιντ Θορό, της Μασαχουσέτης του 19ου αιώνα, αντέδρασε στην κατασκευή σιδηροδρόμων με ένα βροντερό «Φύγετε απ’ το γρασίδι μου!». Ο κόσμος έχει την απερίγραπτη εντύπωση ότι, αν συνεχίσει αρκετά αυτή τη δουλειά με τις τεμνόμενες σανίδες και τους μεταλλικούς αρμούς, θα μπορεί κάποτε να φτάσει κάπου σε σχεδόν μηδενικό χρόνο και με σχεδόν μηδενικό κόστος, ενόσω όμως το κοινό συ- νωστίζεται στις αποβάθρες και ο μηχανοδηγός φωνάζει «Επιβιβα- στείτε!», όταν ο καπνός καθαρίσει και ο ατμός διαλυθεί, αμέσως θα γίνει αντιληπτό πως μόνο λίγοι έχουν επιβιβαστεί, και οι περισσό- τεροι έχουν ποδοπατηθεί – και αυτό θα αποκληθεί, όπως και θα είναι, «ένα θλιβερό δυστύχημα». 13 Οι πρόγονοί μου και το μεγαλύτερο μέρος της ανθρωπότητας απο- κόμισαν πολύ διαφορετική εντύπωση. Πριν από τους σιδηρόδρομους, ο γενικός κανόνας ήταν πως δεν μπορούσες να μεταφέρεις διά ξηράς αγροτικά αγαθά σε απόσταση με- γαλύτερη των 160 χιλιομέτρων. Στο σημείο αυτό, τα άλογα ή τα βόδια θα είχαν φάει όσο μπορούσαν να κουβαλήσουν. Είτε θα έβρισκες έναν πλωτό ποταμό –ιδεωδώς σε πολύ μικρότερη απόσταση απ’ τα 160 χι- λιόμετρα–, είτε η αυτάρκεια στις καλλιέργειες θα αποτελούσε το πεπρω- μένο σου. Αυτό επίσης σήμαινε πως, σε πολύ μεγάλο βαθμό, όσα φο- ρούσες, έτρωγες κι έκανες για να περνάς την ώρα σου είχαν κατασκευα­ στεί στην πλησιέστερη πόλη ή είχαν αγοραστεί ακριβά. Για τον Θορό, το γεγονός πως του έπαιρνε μια μέρα να περπατήσει ή να καλπάσει για τη Βοστόνη ήταν πλεονέκτημα – επιλογή ζωής. Αυ-