Στον δρόμο προς την ουτοπία - Η οικονομική ιστορία του 20ού αιώνα

ΣΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΟΥΤΟΠΙΑ 46 Το βαμβάκι εισαγόταν στα παραγωγικά εδάφη της βρετανικής Βιομη- χανικής Επανάστασης –την ίδια τη Βρετανία· τις περιοχές ακριβώς στις αντικρινές ακτές του Καναλιού, εντός ενός κύκλου με ακτίνα 480 χι- λιόμετρα, με επίκεντρο το Ντόβερ, στη νοτιοανατολική άκρη της Αγ- γλίας· συν την περιοχή της Νέας Αγγλίας στις ΗΠΑ–, και τα υφαντά και άλλες παραγωγές εξάγονταν από τις περιοχές αυτές στον υπόλοιπο κόσμο. Αλλά το παγκόσμιο εμπόριο, το 1865, δεν ξεπερνούσε το 7% της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας. 11 Υπήρξε επίσης η παγκοσμιοποίηση των μεταφορών με τη μορφή του ατμόπλοιου με το σιδερένιο κύτος και την κοχλιωτή προπέλα, σε συνδυασμό με το δίκτυο σιδηροδρόμων. Υπήρξε η παγκοσμιοποίηση των επικοινωνιών με τη μορφή του παγκόσμιου υποβρύχιου δικτύου του τηλέγραφου, σε συνδυασμό με τα πρώτα τηλέφωνα. Το 1870, μπο- ρούσε κανείς να επικοινωνήσει από το Λονδίνο με τη Βομβάη ή και αντίστροφα σχεδόν με την ταχύτητα του φωτός, και το 1876 από το Λονδίνο με τη Νέα Ζηλανδία και αντίστροφα. Μια ακόμα πλευρά της παγκοσμιοποίησης ήταν η έλλειψη φραγμών. Ανάμεσα στις συνέπειες που ανέκυψαν από το άνοιγμα των συνόρων, η σημαντικότερη ήταν η μετανάστευση – με τον πολύ σημαντικό αστε- ρίσκο πως οι φτωχότεροι μετανάστες από την Ινδία, την Κίνα και από αλλού δεν επιτρεπόταν να μεταναστεύσουν στην εύκρατη ζώνη. Αυτή προοριζόταν για Ευρωπαίους (και ενίοτε τους Μεσανατολίτες). Παρα- μερίζοντας τον αστερίσκο, βλέπουμε πως ο αριθμός των ανθρώπων που μετανάστευσαν υπήρξε συγκλονιστικός: από το 1870 έως το 1914 ένας στους δεκατέσσερις ανθρώπους –ήτοι 100 εκατομμύρια– άλλαξαν ήπειρο. 12 Η αποδοχή του ανοίγματος των συνόρων από τις κυβερνήσεις σή- μανε επίσης και την άρση των νομικών εμποδίων στο εμπόριο, τις επενδύσεις και τις επικοινωνίες. Καθώς οι άνθρωποι μετακινούνταν, μαζί τους ταξίδευαν τα χρηματοοικονομικά, οι μηχανές, οι σιδηρόδρο- μοι, τα ατμόπλοια και το τηλεγραφικό δίκτυο της παραγωγής και της διανομής, κυνηγώντας άφθονες φυσικές και βιολογικές πρώτες ύλες. Το ποσοστό της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας που αντιστοι- χούσε στο εμπόριο διά μέσου των σημερινών εθνικών συνόρων αυξή- θηκε, από το 9% το 1870, έως και το 15% το 1914, καθώς οι επανα-