Ρούμελη

Π Α Τ Ρ Ι Κ Λ Η Φ Ε Ρ Μ Ο Ρ 18 καλοκαίρι · πάντα στον ορίζοντα ή λίγο παραδώ. Αληθινοί νο­ μάδες, τούτοι οι εκούσιοι Ισμαήλ πλανιούνται στις παρυφές του συνηθισμένου ελληνικού βίου φευγαλέα σαν αντικατοπτρι­ σμοί, και φανερώνονται στους θνητούς ως μακρινές εικόνες που ευθύς χάνονται. Ξάφνου, στο μεσοκαλόκαιρο, στην Πίνδο και τη Ροδόπη και τις οροσειρές της Ρούμελης, στην καμπή ενός λαγκαδιού ξεπροβάλλουν τα προσωρινά τους χωριουδάκια από κωνικές καλύβες. Κι από ψηλά, απ’ τα χιόνια που τους έχουν εξορίσει από εκεί, μπορείς να τις διακρίνεις κοπαδιαστά στημένες στους κάμπους: τον καπνό που ανεβαίνει και τα κο­ πάδια που βοσκούν. Την άνοιξη τα ζωντανά τους και τα μακριά τους καραβάνια από άλογα, φορτωμένα με όλο τους το βιος, ανεβαίνουν φιδωτά στα βουνά, όπου έχουν λιώσει τα χιόνια, διανυκτερεύουν σε πρόχειρους καταυλισμούς από αντίσκηνα που έχουν στην όψη τους κατιτίς μουντό, και το φθινόπωρο τους στέλνει χαμηλά στα ριζά, στους φρυγμένους κάμπους που σύντομα θα πρασινίσουν με τις βροχές. Τους βρίσκεις να δέ­ νουν κομμένα κλαδιά και βέργες από λυγαριά για να φτιάξουν κείνα τα ημισφαιρικά κονάκια που θα είναι τα εποχικά τους σπίτια · καταφύγια που οι μαυρισμένες και μαδημένες τους αχυ­ ροσκεπές θα δείχνουν κατόπι πού εγκαταστάθηκαν για μερι­ κούς μήνες, προτού χαθούν ξανά. Μερικές φορές, ένα μακρι­ νό γάβγισμα και το μουρμουρητό από κουδούνια φανερώνει την παρουσία τους βαθιά στο πουρναρόδασος ή σ’ ένα επιβλη­ τικό φαράγγι όπου δεν σαλεύει παρά ένα ζευγάρι αϊτών στον αέρα. Είναι άφαντοι σχεδόν πάντα. Με εξαίρεση αυτές τις σπά­ νιες εμφανίσεις, τούτη η φευγάτη κοινότητα –κάπου ογδόντα χιλιάδες ψυχές και πολλά εκατομμύρια ζωντανά– έχει το χάρι­ σμα να είναι αόρατη. Αντίθετα με τους ημινομάδες της Ελλάδας –τους Κουτσόβλα