Που είμαστε και που πάμε;

ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ 37 για τα ευρωπαϊκά δεδομένα, σημερινή σχετική δημοφιλία των μαρξιστικών ιδεών στους κύκλους αυτούς. Τα πράγματα αλλάζουν με τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κατ’ αρχάς, το ΚΚΕ επιχειρεί μέσω του ΕΑΜ να συνθέσει μια εθνική αφήγηση με κομμουνιστικό υπόστρωμα, κάτι που αποτυπώνεται στο μανιφέστο του Δημήτρη Γληνού Τι είναι και τι θέλει το ΕΑΜ . Πριν προλάβει όμως να τη διαδώσει, το ΚΚΕ θα γνωρίσει τη συ- ντριβή. Οι νικητές του Εμφυλίου θα προσαρμόσουν με αρκετή επιτυχία την εθνική αφήγηση στις επιταγές της μετεμφυλιακής Ελλάδας. Το αποτέλεσμα είναι η τρίτη ιστορική αφήγηση, η «εθνι- κοφροσύνη», με βασικό χαρακτηριστικό της την αναφορά σε έναν νέο (εσωτερικό) εχθρό του έθνους, τον κομμουνισμό, που εκπο- ρευόταν φυσικά από τον πραγματικό (εξωτερικό) εχθρό, δηλαδή τους Σλάβους. Σήμερα έχει λησμονηθεί πόσο ευρεία υπήρξε η κυριαρχία της αφήγησης αυτής στη διάρκεια της μετεμφυλιακής περιόδου, καθώς την ασπάστηκαν τόσο η Δεξιά όσο και το Κέντρο. Ενδεχομένως, μάλιστα, και να επιβίωνε αν δεν μεσολαβούσε η Χούντα. Στην προσπάθειά του όμως να νομιμοποιήσει την εξουσία του, το καθεστώς των Συνταγματαρχών αγκάλιασε την ιστορική αυτή αφήγηση με ενθουσιασμό, επιστρατεύοντας μάλιστα και δια­ νοούμενους, όπως ο (πρώην κομμουνιστής) Γεώργιος Γεωργαλάς και ο Θεοφύλακτος Παπακωνσταντίνου. Η κατάρρευση της Χού- ντας το 1974 σήμανε αναπόφευκτα και το τέλος της ιστορικής αυτής αφήγησης, που επιβίωσε ως μια απλή γραφική ανάμνηση. Με τη Μεταπολίτευση επανεμφανίζεται η περιθωριακή έως τότε εαμική αφήγηση που είχαν καλλιεργήσει στο διάστημα της μετεμφυλιακής περιόδου κομμουνιστές διανοούμενοι, όπως ο Σόλωνας Γρηγοριάδης και ο Νίκος Σβορώνος. Μετά το 1974 η αφήγηση αυτή θα εκλαϊκευτεί ακόμα περισσότερο χάρη στις προ-