Που είμαστε και που πάμε;

ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ 31 παρακαταθήκη με τεράστια οικονομική σημασία, ιδίως αν τη δια­ χειριστούμε σωστά. Τυχεροί υπήρξαμε ακόμα και μέσα στην ατυχία μας. ΗΜικρα- σιατική Καταστροφή αποτέλεσε πηγή αναζωογόνησης της χώρας με την εισροή του δυναμικού προσφυγικού Ελληνισμού. Η τουρ- κική εισβολή στην Κύπρο υπήρξε βήμα για μια αναίμακτη μετά- βαση στην πιο σταθερή δημοκρατική διακυβέρνηση που γνώρι- σε ποτέ ο τόπος. Η δυσκίνητη γραφειοκρατία μας και το κατακερ- ματισμένο καθεστώς αγροτικής ιδιοκτησίας απέτρεψαν (μέχρι στιγμής τουλάχιστον) τον βιασμό που υπέστη η νότια Ισπανία τη δεκαετία του ’70 και τα μεσογειακά παράλια της Τουρκίας εδώ και μια εικοσαετία. Οι επιτυχίες αυτές εν μέρει μόνο οφείλονται στις σωστές μας επιλογές. Βεβαίως υπήρξαν πολιτικοί και κοινωνικοί ηγέτες με διορατικότητα και σθένος. Αναμφισβήτητα, η ελληνική κοινωνία επέδειξε μεγάλη ωριμότητα σε κρίσιμες καμπές, στηρίζοντας τις ορθές επιλογές και απορρίπτοντας τις λανθασμένες. Δυστυχώς, όμως, στις περισσότερες περιπτώσεις η τύχη μας σφραγίστηκε περισσότερο από την καλή μας μοίρα και λιγότερο από τις σωστές μας κινήσεις. Το κακό με την τύχη είναι πως εντέλει οδηγεί σε σίγουρη (και τεράστια) αποτυχία, όπως στην περίπτωση του αδιάβαστου μα- θητή που περνάει τις εξετάσεις γιατί έτυχε να πέσει το μοναδικό θέμα που είχε διαβάσει. Όπως η Ισπανία του 16ου αιώνα με την ανακάλυψη του χρυσού της Νότιας Αμερικής, έτσι και εμείς με- τατρέψαμε τη δίχως κόπο ευημερία σε δρόμο διαφυγής από την επίπονη διαδικασία της δημιουργίας των βέλτιστων θεσμών. Δεν είναι μόνο πως καταναλώσαμε τεράστια ποσά που θα μπορούσαν να είχαν κατευθυνθεί σε επενδύσεις, υπονομεύοντας έτσι το μέλ-