Πώς πεθαίνουν οι δημοκρατίες

ΠΩΣ ΠΕΘΑΙΝΟΥΝ ΟΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΕΣ 44 αντίπαλοι των «ελίτ» και του «κατεστημένου», σαν αυθεντικοί εκπρόσωποι του «λαού», σαν πολέμιοι της διαφθοράς και των «κλειστών κυκλωμάτων εξουσίας». Επίσης, οι λαϊκιστές συχνά επιτίθενται στα κόμματα που κυβερνούν, χαρακτηρίζοντάς τα «αντιδημοκρατικά» ή ακόμα και «αντιπατριωτικά». Απευθύ­ νονται στους ψηφοφόρους υποστηρίζοντας ότι το υπάρχον πολιτικό σύστημα δεν είναι στην ουσία δημοκρατικό, αφού έχει διαφθαρεί, νοθευτεί ή και αλωθεί από την ελίτ που κυ­ βερνά. Παράλληλα, υπόσχονται να συντρίψουν αυτή την ελίτ και να «επιστρέψουν» την εξουσία στον λαό. Όλα αυτά δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζονται επιπόλαια. Όταν οι λαϊκιστές κερδίσουν τις εκλογές, δεν διστάζουν να στραφούν κατά των δημοκρατικών θεσμών. Έτσι, στη Λατινική Αμερική, και ει­ δικότερα στη Βολιβία, στον Ισημερινό, στο Περού και στη Βενεζουέλα, μεταξύ 1990 και 2012 εκλέχθηκαν δεκαπέντε πρόεδροι. Πέντε από αυτούς (Αλμπέρτο Φουχιμόρι, Ούγκο Τσάβες, Έβο Μοράλες, Λούσιο Γκουτιέρες, Ραφαέλ Κορέα) ήταν «αντισυστημικοί» λαϊκιστές, η διακυβέρνηση των οποί­ ων είχε τελικά ως αποτέλεσμα την εξασθένηση των δημοκρα­ τικών θεσμών. 19 Δεν είναι πάντα εύκολο να κρατηθούν εκτός εξουσίας οι επιρρεπείς στον αυταρχισμό πολιτικοί. Ας μην ξεχνάμε ότι οι δημοκρατίες δεν θέτουν κόμματα εκτός νόμου, ούτε αποκλείουν όποιον επιθυμεί να είναι υποψήφιος για οποιοδήποτε αξίωμα. Ούτε εμείς, προφανώς, υποστηρίζουμε ότι η προσφυγή σε τέ­ τοιου είδους μέτρα αποτελεί λύση. Την κύρια ευθύνη για την αποφυγή δυσάρεστων εξελίξεων και εκπλήξεων σε μια δημο­ κρατική χώρα την έχουν τα πολιτικά κόμματα και οι πολιτικοί ηγέτες, υποχρέωση των οποίων είναι, μεταξύ άλλων, να λει