Πώς πεθαίνουν οι δημοκρατίες

ΜΟΙΡΑΊΕΣ ΣΥΜΜΑΧΊΕΣ 41 οι δημοκρατίες». Πολλά από τα συμπεράσματά του τα έχει πε­ ριλάβει στο σχετικά ολιγοσέλιδο αλλά σημαντικό βιβλίο του με τίτλο The Breakdown of Democratic Regimes ( H κατάρρευση των δημοκρατικών καθεστώτων ). Δημοσιευμένο το 1978, το βι­ βλίο του Linz δίνει ιδιαίτερη έμφαση στον ρόλο των πολιτικών, δείχνοντας πως η στάση που θα τηρήσουν μπορεί να ενισχύσει τη δημοκρατία, αλλά και να τη θέσει σε κίνδυνο. Επίσης, ο Linz πρότεινε –χωρίς ωστόσο να αναπτύξει περαιτέρω την ιδέα του– ένα είδος «τεστ του ηλιοτροπίου», ικανό να εντοπίζει τους πολιτικούς με αντιδημοκρατικές τάσεις. 17 Βασισμένοι στο έργο του Linz, έχουμε εντοπίσει τέσσερις ενδείξεις που μας επιτρέπουν να ανιχνεύσουμε ενδεχόμενες αυταρχικές προθέσεις σε έναν πολιτικό, ικανές να μας κάνουν να ανησυχούμε, αλλά και να μας θέσουν σε επιφυλακή: 18 α. Απορρίπτει, λεκτικά ή/και έμπρακτα, τους κανόνες του «δημοκρατικού παιχνιδιού». β. Αρνείται ότι οι πολιτικοί του αντίπαλοι είναι ισότιμοι παίκτες, τους οποίους οφείλει να σέβεται. γ. Ανέχεται ή ενθαρρύνει πράξεις βίας. δ. Δείχνει τάσεις να περιορίσει την ελευθερία έκφρασης των αντιπάλων του, αλλά και των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Στον Πίνακα 1, που ακολουθεί, υπάρχουν περισσότερα στοιχεία για τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να αξιοποιηθούν αυτές οι τέσσερις ενδείξεις. Έστω και ένα από αυτά τα κριτήρια να ισχύει για κάποιον πολιτικό, καλό θα είναι να ανησυχούμε. Υπάρχουν πολιτικοί των οποίων οι αυταρχικές τάσεις είναι εφικτό να ανιχνευτούν με τη βοήθεια ενός τέτοιου τεστ. Συχνά σε αυτή την κατηγορία ανήκουν οι λαϊκιστές δημαγωγοί, οι οποίοι εμφανίζονται σαν