Πώς πεθαίνουν οι δημοκρατίες

ΠΩΣ ΠΕΘΑΙΝΟΥΝ ΟΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΕΣ 40 ρας του, οι μελανοχίτωνες του Μουσολίνι έκαναν επίδειξη δύναμης και πρωταγωνιστούσαν σε βίαια επεισόδια ήδη πριν από το 1922, ενώ και στην Αργεντινή ο Περόν, δυόμισι χρόνια πριν θέσει υποψηφιότητα για την προεδρία της χώρας και εκλεγεί το 1946, είχε συμμετάσχει στο πραξικόπημα που έφε­ ρε τους στρατιωτικούς στην εξουσία. Όμως, οι αυταρχικές τάσεις ενός πολιτικού δεν είναι πά­ ντοτε ορατές πριν από την άνοδό του στην εξουσία. Υπάρχουν αυταρχικοί ηγέτες που στα πρώτα τους βήματα υπήρξαν πιστοί στις δημοκρατικές αρχές και στη δημοκρατία. Στην Ουγγαρία, λόγου χάριν, ο Βίκτορ Όρμπαν και το κόμμα του, το Fidesz, εμφανίστηκαν στον πολιτικό στίβο στα τέλη της δεκαετίας του 1980 ως φιλελεύθεροι. Μάλιστα, κατά την πρώτη θητεία του ως πρωθυπουργού, την περίοδο 1998-2002, ο Όρμπαν κυ­ βέρνησε με πλήρη σεβασμό στους δημοκρατικούς θεσμούς. Θα έλεγε κανείς ότι η μεταστροφή του, η μετατόπισή του προς τον αυταρχισμό από το 2010 και έπειτα, αποτέλεσε σχετική έκπληξη. Πώς μπορούμε, λοιπόν, να ανιχνεύσουμε και να εντοπί­ σουμε τις αυταρχικές τάσεις σε πολιτικούς που δεν βαρύνονται με προηγούμενη αντιδημοκρατική στάση και συμπεριφορά; Ως προς αυτό μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμο να συμβουλευ­ τούμε έναν επιφανή πολιτικό επιστήμονα όπως ο Juan Linz. Γεννημένος στη Γερμανία της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης και μεγαλωμένος ενώ μαινόταν ο Ισπανικός Εμφύλιος πόλεμος, ο Linz γνώρισε από πρώτο χέρι τις περιπέτειες της δημοκρατίας και τους κινδύνους που την απειλούν. Ως καθηγητής στο Γέιλ αφιέρωσε μεγάλο μέρος των μελετών του και των παραδόσεών του στην προσπάθεια να καταλάβει «πώς και γιατί πεθαίνουν