Πώς πεθαίνουν οι δημοκρατίες

ΠΩΣ ΠΕΘΑΙΝΟΥΝ ΟΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΕΣ 38 λήψεις, η δημοκρατία είναι ασφαλής· αν, πάλι, οι πολίτες μιας χώρας «τείνουν ευήκοον ους» στα αυταρχικά κηρύγματα, αργά ή γρήγορα οι δημοκρατικοί θεσμοί θα αντιμετωπίσουν προ­ βλήματα. Δυστυχώς, τα πράγματα δεν είναι έτσι. Πρόκειται για υπε­ ρεκτίμηση, κατά κάποιον τρόπο, της δυνατότητας του λαού να καθορίζει το είδος της κυβέρνησης που θα έχει μια χώρα. Δύ­ σκολα θα μπορούσε να γίνει λόγος για μαζική ροπή προς τον αυταρχισμό στη Γερμανία και την Ιταλία της δεκαετίας του 1920. Πριν οι Ναζί ή οι Φασίστες πάρουν την εξουσία, λιγό­ τερο από το 2% των Γερμανών ή των Ιταλών ήταν μέλη του Εθνικοσοσιαλιστικού ή του Φασιστικού Κόμματος αντιστοίχως. Επίσης, ούτε το ένα ούτε το άλλο κόμμα πλησίασε ποτέ την απόλυτη πλειοψηφία σε ελεύθερες εκλογές. Μάλιστα, θα μπο­ ρούσε να πει κανείς πως η πλειοψηφία του εκλογικού σώματος ήταν σαφώς κατά του Χίτλερ ή του Μουσολίνι πριν αυτοί ανα­ λάβουν τη διακυβέρνηση των χωρών τους με τη βοήθεια συ­ στημικών πολιτικών και κέντρων εξουσίας, που εθελοτυφλού­ σαν ή αδυνατούσαν να αντιληφθούν τις αληθινές προθέσεις τους, και επομένως να τους αντιμετωπίσουν ανάλογα. Ο Τσάβες, από την άλλη, κέρδισε την πλειοψηφία στις προεδρικές εκλογές του 1998, αλλά είναι πολύ αμφίβολο αν ψηφίστηκε επειδή οι πολίτες της Βενεζουέλας αναζητούσαν έναν «ισχυρό άνδρα». Σύμφωνα με έρευνα του Latinobarόmetro το 1998, το 60% των κατοίκων της Βενεζουέλας συμφωνού­ σε με την άποψη ότι «η δημοκρατία είναι και παραμένει το καλύτερο πολίτευμα» και μόνο το 25% συμφωνούσε ότι «κά­ τω από ορισμένες συνθήκες, μια αυταρχική κυβέρνηση μπο­ ρεί να είναι καλύτερη από μια δημοκρατική». Το αντίστοιχο