Πώς πεθαίνουν οι δημοκρατίες

ΜΟΙΡΑΊΕΣ ΣΥΜΜΑΧΊΕΣ 33 και «παρενθέσεις». Ο Τσάβες, αξιωματικός του στρατού ο οποί­ ος είχε ηγηθεί το 1992 αποτυχημένου στρατιωτικού πραξικο­ πήματος, βοηθήθηκε σαφώς στην πορεία του προς την εξουσία από έναν κατεξοχήν εκπρόσωπο της πολιτικής ελίτ: τον Ραφαέλ Καλδέρα, έναν από τους θεμελιωτές της δημοκρατίας στη Βενε­ ζουέλα, πρόεδρο της χώρας το 1969-74 και πάλι το 1994-99. Στην πολιτική ζωή της χώρας δέσποζαν παραδοσιακά δύο κόμματα: η κεντροαριστερή Δημοκρατική Δράση και το κεντρο­ δεξιό Χριστιανοκοινωνικό Κόμμα (COPEI) του Καλδέρα. Τα δύο αυτά κόμματα εναλλάσσονταν ομαλά στην εξουσία επί περίπου τριάντα χρόνια. Έτσι, κατά τη δεκαετία του 1970, η Βενεζουέλα θεωρούνταν υπόδειγμα δημοκρατικής χώρας σε μια περιοχή όπου τα πραξικοπήματα και οι στρατιωτικές δι­ κτατορίες αποτελούσαν μάστιγα. Ωστόσο, η πτώση των τιμών του πετρελαίου κατά τη δεκαετία του 1980 βύθισε τη χώρα σε παρατεταμένη κρίση, η οποία είχε ως αποτέλεσμα οικονομική δυσπραγία για μεγάλο τμήμα του πληθυσμού. Όπως ήταν επό­ μενο, η δυσπραγία έφερε τη λαϊκή δυσαρέσκεια, με αποκορύ­ φωμα τις μαζικές διαδηλώσεις του Φεβρουαρίου του 1989. Τρία χρόνια αργότερα, τον Φεβρουάριο του 1992, μια ομάδα αξιωματικών του στρατού στασίασε κατά του προέδρου Κάρλος Αντρές Πέρες. Οι αξιωματικοί, με επικεφαλής τον Ούγκο Τσά­ βες, αποκαλούσαν το κίνημά τους «μπολιβαριανό», από το όνομα του Σιμόν Μπολίβαρ, ελευθερωτή μεγάλου μέρους της νοτιοαμερικανικής υποηπείρου. Το πραξικόπημα απέτυχε. Ωστόσο, όταν ο υπό κράτηση Τσάβες εμφανίστηκε στην τηλεό­ ραση για να πει στους υποστηρικτές του να καταθέσουν τα όπλα (προσθέτοντας ότι οι στόχοι τους δεν είχαν εκπληρωθεί «προς το παρόν»), από πολλούς κατοίκους της χώρας, και κυρίως από