Πώς πεθαίνουν οι δημοκρατίες

ΜΟΙΡΑΊΕΣ ΣΥΜΜΑΧΊΕΣ 31 εγκέφαλους αυτού του σχεδίου, προσπάθησε να κάμψει και τις τελευταίες αντιστάσεις για το πρόσωπο και τον ρόλο του Χίτλερ, καθησυχάζοντας τους συνομιλητές του: «Θα τον χρησιμοποιή­ σουμε. […] Σε δύο μήνες από τώρα θα τον έχουμε σπρώξει τόσο στη γωνία, ώστε θα ασφυκτιά». 5 Πιο εσφαλμένη εκτίμηση της κατάστασης που έμελλε να διαμορφωθεί θα ήταν δύσκολο να υπάρξει. Τα παραδείγματα της Ιταλίας και της Γερμανίας φωτίζουν αρ­ κετά καλά τον τρόπο με τον οποίο συχνά επίδοξοι δικτάτορες έρχονται στην εξουσία με τη βοήθεια «μοιραίων συμμαχιών». 6 Σε κάθε δημοκρατική χώρα οι προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι πολιτικοί ηγέτες είναι πολλές και σοβαρές: Οικονομική κρίση, αυξημένη λαϊκή δυσαρέσκεια, εκλογική παρακμή παραδοσιακών πολιτικών κομμάτων και παρατάξεων είναι μερικές μόνο από αυτές. Στο μέτρο που εμφανίζεται κά­ ποιος χαρισματικός «αντισυστημικός» ηγέτης, ο οποίος γίνεται ολοένα και πιο δημοφιλής καταγγέλλοντας, μεταξύ άλλων, το υφιστάμενο πολιτικό πλαίσιο και σύστημα, είναι πολύ πιθανό κάποιοι εκπρόσωποι της πολιτικής ελίτ, που νιώθουν το έδα­ φος να τρίζει κάτω από τα πόδια τους, να προσπαθήσουν να «προσεταιριστούν» τις αντισυστημικές δυνάμεις και τον ηγέτη τους. Μάλιστα, υπάρχουν περιπτώσεις που κάποιοι από τους εκπροσώπους της πολιτικής ελίτ έσπευσαν να αγκαλιάσουν τον «αντισυστημικό» ηγέτη, πριν προλάβουν και κάνουν κάτι αντίστοιχο οι ανταγωνιστές τους, φιλοδοξώντας βέβαια πάντα «να τον φέρουν στα νερά τους». Συχνά, βέβαια, αυτή η κυνική συναλλαγή αποβαίνει εις