Περί ηρώων και τάφων

Ε Ρ Ν Ε Σ Τ Ο Σ Α Μ Π Α Τ Ο 20 Δεν τολμούσε να την κοιτάξει, μπόρεσε όμως να παρατηρή­ σει πως φορούσε ένα μαύρο πουλόβερ με ψηλό λαιμό και μια φούστα, μαύρη κι αυτή, ή ίσως πολύ σκούρο μπλε (αυτό δεν μπορούσε να το προσδιορίσει και στην πραγματικότητα δεν είχε σημασία). Του φάνηκε πως τα μάτια της ήταν μαύρα. «Μαύρα μάτια;» ρώτησε ο Μπρούνο. Όχι βέβαια: έτσι του είχαν φανεί. Κι όταν την είδε για δεύ­ τερη φορά παρατήρησε με έκπληξη πως τα μάτια της ήταν σκού­ ρα πράσινα. Ίσως εκείνη η πρώτη εντύπωση να οφειλόταν στο λίγο φως ή στη συστολή του η οποία τον εμπόδιζε να την κοιτά­ ξει καταπρόσωπο ή, μάλλον, και στα δύο μαζί. Επίσης μπόρεσε να παρατηρήσει, σ’ εκείνη τη δεύτερη συνάντηση, πως εκείνα τα μακριά και ίσια μαλλιά που του είχαν φανεί τόσο κατάμαυρα, στην πραγματικότητα είχαν πυρρόξανθες ανταύγειες. Αργότερα συμπλήρωσε το πορτρέτο της: τα χείλη της ήταν σαρκώδη και το στόμα της μεγάλο, ίσως πολύ μεγάλο, με κάτι ζάρες στις άκρες, που έδιναν μια εντύπωση πίκρας και περιφρόνησης. «Να εξηγεί σε μένα πώς είναι η Αλεχάντρα» είπε από μέσα του ο Μπρούνο. «Πώς είναι το πρόσωπό της, πώς είναι οι ζάρες στο στόμα της». Και σκέφτηκε ότι ήταν ακριβώς εκείνες οι πε­ ριφρονητικές ζάρες κι εκείνη η ζοφερή λάμψη στα μάτια της που πάνω απ’ όλα ξεχώριζαν το πρόσωπο της Αλεχάντρα από το πρόσωπο της Χεορχίνα, αυτής που πραγματικά είχε αγαπήσει. Τώρα πια το καταλάβαινε, εκείνη είχε αγαπήσει πραγματικά, γιατί όταν νόμισε πως είχε ερωτευτεί την Αλεχάντρα ήταν η μη­ τέρα της αυτή που έψαχνε, όπως εκείνοι οι καλόγεροι τον Με­ σαίωνα που προσπαθούσαν να αποκρυπτογραφήσουν το αρχικό κείμενο πίσω από τις διορθώσεις, κάτω από τις σβησμένες και αντικατεστημένες λέξεις. Κι εκείνη η ανοησία υπήρξε αιτία θλι­ βερών παρεξηγήσεων με την Αλεχάντρα, δοκιμάζοντας συχνά την ίδια αίσθηση, όταν φτάνοντας μετά από απουσία ετών στο