Περί ηρώων και τάφων

Ε Ρ Ν Ε Σ Τ Ο Σ Α Μ Π Α Τ Ο 18 της, τη χλωμάδα του προσώπου της, το βλέμμα της που είχε καρφωθεί πάνω του. Ήταν μόνο σαν κηλίδες, σαν ένα γρήγορο προσχέδιο ζωγράφου, χωρίς καμιά λεπτομέρεια που να υποδει­ κνύει συγκεκριμένη ηλικία ή έναν καθορισμένο τύπο. Αλλά γνώ- ριζε –τόνισε τη λέξη– πως κάτι πολύ σημαντικό είχε μόλις συμβεί στη ζωή του: όχι τόσο εξαιτίας αυτού που είχε δει, όσο εξαιτίας του ισχυρού μηνύματος που είχε σιωπηλά λάβει. «Εσείς, Μπρούνο, μου το έχετε πει πολλές φορές. Πως δεν συμβαίνει πάντα κάτι, πως σχεδόν δεν συμβαίνει τίποτα. Ένας άνθρωπος διασχίζει τα στενά των Δαρδανελίων, ένας κύριος ανα­ λαμβάνει την προεδρία της Αυστρίας, η πανούκλα αποδεκατίζει μια περιοχή στην Ινδία και τίποτα δεν έχει σημασία για μένα. Εσείς ο ίδιος μου είπατε πως είναι τρομερό, αλλά έτσι είναι. Αντι­ θέτως, εκείνη τη στιγμή, είχα την ξεκάθαρη αίσθηση πως μόλις είχε συμβεί κάτι. Κάτι που θα άλλαζε την πορεία της ζωής μου». Δεν μπόρεσε να προσδιορίσει πόσος χρόνος πέρασε, θυμόταν όμως πως μετά από ένα διάστημα, που του φάνηκε ιδιαίτερα μεγάλο, ένιωσε πως η κοπέλα σηκώθηκε κι έφυγε. Τότε, ενώ αυτή απομακρυνόταν, την παρατήρησε: ήταν ψηλή, κρατούσε ένα βιβλίο στο αριστερό χέρι και περπατούσε με μια νευρική ενεργητικότητα. Χωρίς να το συνειδητοποιήσει ο Μαρτίν σηκώ­ θηκε και άρχισε να περπατάει προς την ίδια κατεύθυνση. Αλλά ξαφνικά, μόλις κατάλαβε αυτό που συνέβαινε και φαντάστηκε πως εκείνη θα μπορούσε να γυρίσει το κεφάλι και να τον δει πίσω της, να την ακολουθεί, σταμάτησε φοβισμένος. Τότε την είδε να απομακρύνεται προς τα υψώματα της πόλης, από την οδό Μπραζίλ προς το Μπαλκάρσε. Γρήγορα χάθηκε από τα μάτια του. Επέστρεψε αργά στο παγκάκι του και κάθισε. «Όμως» του είπε « δεν ήμουν πια το ίδιο άτομο με πριν. Και ποτέ δεν θα ξαναγινόμουν».