Πάπυρος: Η περιπέτεια του βιβλίου από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα

Η ΕΛΛΑΔΑ ΟΡΑΜΑΤΙΖΕΤΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ 41 Πλούταρχος δεν μπορεί να αντισταθεί στη συγκινητική ανεκδοτολογι- κή αφήγηση, είτε σκοτεινή είτε φωτεινή. Όλοι τους ονειροπολούν. Αφήνουν τη βιογραφία του Αλέξανδρου να ξεγλιστρά προς τη μυθο- πλασία, υποχωρώντας στο συγγραφικό τους ένστικτο που οσμίζεται μια σπουδαία ιστορία. Ένας περιηγητής και γεωγράφος της ρωμαϊκής επο- χής είπε ειρωνικά ότι όσοι γράφουν για τον Αλέξανδρο πάντα προτιμούν το θαυμαστό παρά το πραγματικό. Η οπτική των σύγχρονων ιστορικών εξαρτάται από τον βαθμό του ιδεαλισμού και την εποχή στην οποία γράφουν. Στις αρχές του 20ού αιώνα, οι ήρωες έχαιραν ακόμη άκρας υγείας· μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, το Ολοκαύτωμα, την ατομική βόμβα και την αποαποικιοποίη­ ση, γίναμε πιο σκεπτικιστές. Τώρα υπάρχουν συγγραφείς που ρίχνουν τον Αλέξανδρο στο ντιβάνι και του καταλογίζουν παράνοια, μεγαλομα- νία, αγριότητα και αδιαφορία προς τα θύματά του. Ορισμένοι τον συ- γκρίνουν με τον Αδόλφο Χίτλερ. Η συζήτηση συνεχίζεται και χρωμα- τίζεται από νέες ευαισθησίες. Εμένα με εκπλήσσει και με συνεπαίρνει το γεγονός ότι η λαϊκή κουλτούρα δεν τον εγκαταλείπει σαν απολίθωμα άλλων καιρών. Στα πιο απρόσμενα μέρη έχω συναντήσει φανατικούς του Αλέξανδρου ικα- νούς να ζωγραφίσουν σε μια χαρτοπετσέτα ένα γρήγορο σχεδιάγραμμα των κινήσεων του στρατού του στις σπουδαιότερες μάχες. Η μουσική του ονόματός του εξακολουθεί να ηχεί. Ο Καετάνο Βελόζο τού αφιερώ- νει το τραγούδι «Alexandre» στον δίσκο του Livro [Βιβλίο] και οι Βρε- τανοί Iron Maiden το «Alexander the Great» [Μέγας Αλέξανδρος], ένα από τα πιο εμβληματικά τους κομμάτια. Το πάθος αυτού του κομματιού της χέβι μέταλ είναι σχεδόν ιερό: η μπάντα από το Λέιτον δεν το ερμη- νεύει ποτέ σε συναυλίες και κυκλοφορεί η φήμη μεταξύ των οπαδών τους ότι θα το παίξουν ζωντανά στην τελευταία τους συναυλία. Σε όλο σχεδόν τον κόσμο άνθρωποι εξακολουθούν να βαφτίζουν τα παιδιά τους Αλέξανδρο –Σικαντέρ στα περσικά, Ισκαντέρ στα αραβικά– σε ανάμνηση του πολεμιστή. Κάθε χρόνο το πρόσωπό του τυπώνεται σε εκατομμύρια προϊόντα που ο αυθεντικός Αλέξανδρος δεν θα ήξερε καν πώς να χρησιμοποιήσει, μπλουζάκια, γραβάτες, θήκες κινητών τηλε- φώνων ή βιντεοπαιχνίδια.