Πάπυρος: Η περιπέτεια του βιβλίου από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα

ΠΑΠΥΡΟΣ: Η ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ 40 τες περιπέτειες που ζουν. Όλα συμβαίνουν λίγο πριν το ξαφνικό τέλος των Δύο Πύργων , το δεύτερο μέρος του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών , του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν. Ο Σαμ Γκάμτζι, που οι αγαπημένες του απολαύσεις στον κόσμο είναι ένα νόστιμο φαΐ και μια καλή ιστορία, λέει: «Αναρωτιέμαι αν κάποια μέρα θα εμφανιστούμε σε τραγούδια και θρύλους. Εντάξει, είμαστε ήδη κομμάτι ενός θρύλου, εννοείται, αλλά, να, θέλω να πω, αναρωτιέμαι αν θα αποτυπώσουν την ιστορία μας σε λέξεις για να τη διηγούνται δίπλα στη φωτιά ή για να τη διαβάζουν μέσα από έναν χοντροκομμένο τόμο με κόκκινα και μαύρα γράμματα, πολλά πολλά χρόνια αργότερα. Και ο κόσμος θα λέει: “ναι, είναι μια από τις αγαπη- μένες μου ιστορίες”». Αυτό ήταν το όνειρο του Αλέξανδρου: να έχει τον προσωπικό του θρύλο, να μπει στα βιβλία για να παραμείνει στη μνήμη των ανθρώπων. Και το κατάφερε. Η σύντομη ζωή του είναι ένας μύθος τόσο στην Ανα- τολή όσο και στη Δύση, το Κοράνι και η Βίβλος μιλούν γι’ αυτόν. Στην Αλεξάνδρεια, τους αιώνες μετά τον θάνατό του, υφάνθηκε μια φαντα- στική διήγηση για τα ταξίδια και τις περιπέτειές του, αρχικά στα ελλη- νικά κι έπειτα μεταφράστηκε στα λατινικά, στα συριακά και σε δεκάδες ακόμα γλώσσες. Το γνωρίζουμε ως «Το μυθιστόρημα του Αλέξανδρου» και έφτασε ως τις μέρες μας μέσα από διαδοχικές εκδοχές και περικο- πές. Παραληρηματικό και υπερβολικό, θεωρείται από ορισμένους με- λετητές ως το πιο πολυδιαβασμένο βιβλίο στον προνεωτερικό κόσμο, ύστερα από ορισμένα θρησκευτικά κείμενα. Τον 2ο αιώνα, οι Ρωμαίοι πρόσθεσαν στο όνομά του το προσωνύ- μιο «Magnus» (Μέγας). Αντίθετα, οι οπαδοί του Ζωροαστρισμού τον αποκαλούσαν «Αλέξανδρος ο Καταραμένος». Δεν του συγχώρησαν πο- τέ την πυρκαγιά στο παλάτι της Περσέπολης και τη φωτιά που κατέ- στρεψε τη βιβλιοθήκη του βασιλιά. Εκεί κάηκε, μεταξύ άλλων, το ιερό βιβλίο του Ζωροαστρισμού, η Αβέστα , την οποία οι πιστοί αναγκάστη- καν να την ξαναγράψουν από μνήμης. Η πάλη του φωτός με το σκοτάδι και οι αντιφάσεις του Αλέξανδρου αντικατοπτρίζονται ήδη στους ιστορικούς του αρχαίου κόσμου που πα- ρουσιάζουν ένα ευρύ φάσμα διαφορετικών πορτρέτων. Ο Αρριανός τον αποθεώνει, ο Κούρτιος Ρούφος ανακαλύπτει σκοτεινές ζώνες, ο