Πάπυρος: Η περιπέτεια του βιβλίου από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα

Η ΕΛΛΑΔΑ ΟΡΑΜΑΤΙΖΕΤΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ 29 και διεθνή αλητεία. Γνώριζε σαν την παλάμη του χεριού του τον δαί- δαλο των αλεξανδρινών μπουρδέλων, μοναδικό καταφύγιο για την ομοφυλοφιλία του «λίαν απαγορευμένη και περιφρονημένη», όπως έγραψε ο ίδιος. Ο Καβάφης υπήρξε φανατικός αναγνώστης των κλασι- κών και ποιητής σχεδόν στα κρυφά. Στα γνωστά πλέον σήμερα ποιήματά του αναβιώνουν πραγματικά και πλασματικά πρόσωπα που έζησαν στην Ιθάκη, την Τροία, την Αθή- να ή το Βυζάντιο. Άλλα ποιήματα, φαινομενικά πιο προσωπικά, ρίχνουν φως, μέσα από την ειρωνεία και την αναίδεια, στο βίωμα της ωριμό- τητάς του: τη νοσταλγία της νιότης, τη μαθητεία στην ηδονή ή την αγωνία για το πέρασμα του χρόνου. Η θεματική διάκριση είναι στην πραγματικότητα τεχνητή. Το παρελθόν μέσα από τα διαβάσματα και τη φαντασία του συγκινούσαν τον Καβάφη όσο και οι αναμνήσεις του. Καθώς περιδιάβαζε στους δρόμους της Αλεξάνδρειας, ένιωθε την ιστο- ρία της αρχαίας πόλης να πάλλεται κάτω από την πραγματική πόλη. Μολονότι η Μεγάλη Βιβλιοθήκη δεν υπήρχε πια, ο απόηχος, οι ψίθυ- ροι και το βουητό της εξακολουθούσαν να δονούν την ατμόσφαιρα. Για τον Καβάφη, εκείνη η τεράστια κοινότητα φαντασμάτων ανακαταλάμ- βανε τους κρύους δρόμους της πόλης, εκεί όπου μοναχικοί και βασα- νισμένοι πλανιούνταν οι ζωντανοί. Οι χαρακτήρες του Αλεξανδρινού Κουαρτέτου, η Τζαστίν, ο Ντάρλι και κυρίως ο Μπαλτάζαρ, που λέει πως τον είχε γνωρίσει, θυμούνται διαρ- κώς τον Καβάφη, «τον γέροντα ποιητή της πόλης». Με τη σειρά τους, τα τέσσερα μυθιστορήματα του Λόρενς Ντάρελ, που ήταν από εκείνους τους Εγγλέζους που ο πουριτανισμός και το κλίμα της χώρας τους τους έκαναν να ασφυκτιούν, διευρύνουν την ερωτική και λογοτεχνική αντή- χηση του αλεξανδρινού μύθου. Ο Ντάρελ γνώρισε την πόλη τα ταρα- χώδη χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, όταν η Αίγυπτος τελούσε υπό την κατοχή βρετανικών στρατευμάτων και αποτελούσε επίκεντρο κατασκοπίας, συνωμοσιών και, όπως πάντα, απολαύσεων. Κανείς δεν περιέγραψε με μεγαλύτερη ακρίβεια τα χρώματα και τον τρόπο με τον οποίο η Αλεξάνδρεια ξυπνούσε τις αισθήσεις. Την αμείλικτη σιωπή και τον ψηλό καλοκαιρινό ουρανό. Το τσουρούφλισμα του ήλιου. Το φω- τεινό μπλε της θάλασσας, τους κυματοθραύστες, την κίτρινη ακτή. Στο