Παγκόσμια πολιτική ιστορία

ΚΡΎΦΤΗΚΑΝ ΟΙ ΟΥΡΑΝΟΊ. ΤΟ ΠΡΕΛΟΎΔΙΟ: ΠΡΙΝ ΑΠΌ ΤΟ 1000 π.Χ. 57 ραμέληση της αρδευτικής υποδομής, απαραίτητης για τις πλούσιες σο­ δειές, και στην επιστράτευση. Το αποτέλεσμα ήταν ότι οι άνθρωποι παντού ονειρεύονταν έναν ιδανικό κόσμο αρμονίας. Στην Αίγυπτο, αυτό εκφραζόταν με το Μάατ · στην Κίνα με την «εντολή του ουρανού» · στη Μεσοποταμία, με τον Κώδικα του Χαμουραμπί· και στην Ινδία με τις θεότητες του Βισνού και της Λάκσμι. Οι κύριες αποστολές του κράτους και του επικεφαλής του ήταν να διατηρούν την ειρήνη στο εσωτερικό και να παρέχουν ασφάλεια στα σύνορα. Οι ιδεατές εικόνες της πολιτείας ήταν λοιπόν εκείνες που έδειχναν ένα καταφύγιο από τον κακό κόσμο, έναν κήπο στην έρημο, ένα περιτειχισμένο οχυρό, μια πόλη από σίδηρο. Όταν λοιπόν σκεφτό­ μαστε το πέμπτο ιστορικό στρώμα που περιγράφηκε στην αρχή του βιβλίου –την εξέλιξη της σκέψης για τη φύση της παγκόσμιας πολιτικής–, η ύστερη Εποχή του Χαλκού αποκαλύπτει ήδη μια εντυπωσιακή διχο­ τόμηση. Ο ιδανικός βασιλιάς ήταν ένας δίκαιος πατέρας για τον λαό του αλλά και ένας ατρόμητος μαχητής μπροστά στην ξένη απειλή. Αυτό μας φέρνει σε μια σημαντική πλευρά του τρίτου ιστορικού στρώματος που περιγράψαμε νωρίτερα: γιατί άραγε είχαμε πόλεμο πιο συχνά απ’ ό,τι ειρήνη; Παραδόξως, όλη αυτή η δυστυχία προκαλούνταν από την επιδίωξη της ασφάλειας. Τα σύνορα ήταν ρευστά και επομένως ήταν δύσκολο να οριστεί το επίπεδο της επιδιωκόμενης ασφάλειας: ήταν σχεδόν πάντα αδύνατο να γίνει οποιαδήποτε αυστηρή διάκριση μεταξύ αμυντικών και επιθετικών πολέμων. Αυτό που θεωρούσε η μια πλευρά αμυντικό πόλεμο, για τους απέναντι ήταν μια βάρβαρη επιθε­ τικότητα. Στην ίδια λογική, αν ένας βασιλιάς από την Αίγυπτο, την Ασσυρία ή την Κίνα σκεφτόταν την ίδρυση μιας αυτοκρατορίας σαν μετάβαση από την αναρχία στη σταθερότητα, οι υποταγμένοι λαοί έβλε­ παν την ίδια κίνηση πολύ διαφορετικά. Η διαφοροποίηση ανάμεσα στην αναζήτηση ενός κράτους για ασφάλεια και την επιθυμία του για μεγιστοποίηση της ισχύος του ήταν κάτι σπάνιο. Ήδη στο κατώφλι της 1ης χιλιετίας, ο πόλεμος μπορούσε να είναι απείρως επικερδής, αν όχι για τους απλούς πολίτες, σίγουρα για τον βασιλιά και τους αυλικούς του. Οι πόλεις και οι ναοί ήταν θησαυροφυ­ λάκια με χρυσό και άλλες πολυτέλειες· οι αγροτικές περιοχές μπορού