Παγκόσμια πολιτική ιστορία

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ 34 τους είναι τόσο απρόβλεπτη που δεν ευνοεί την καλλιέργεια της γης. Αυτό που προσεγγίζει περισσότερο την κοιλάδα του Νείλου και τη Με­ σοποταμία είναι οι μεσαίες εκτάσεις του Μισισιπή όπου υπάρχουν μεγάλα υψίπεδα ακριβώς ανάμεσα στις υποτροπικές και τις μέσες ηπει­ ρωτικές κλιματικές ζώνες. Οι στενές παράλιες πεδιάδες στα νότια του Κόλπου του Μεξικού και κατά μήκος των ακτών του Ειρηνικού στη Νότια Αμερική είχαν επίσης το πλεονέκτημα του εύφορου εδάφους και του άφθονου νερού. Οι περιοχές αυτές είναι κυρίως τροπικές και δεν είχαν την κλίμακα που είναι απαραίτητη για τη δημιουργία αγροτικών κέντρων όπως αυτά στο Ανατολικό Ημισφαίριο. Άλλωστε οι δυνατότη­ τες της φύσης δεν μετατράπηκαν παντού και αποτελεσματικά σε ευημε­ ρία. Ένας από τους βασικούς λόγους γι’ αυτό υπήρξε το ότι ο κόσμος ήταν απίστευτα αραιοκατοικημένος. Στην αυγή της 1ης χιλιετίας π.Χ. ζούσαν στον πλανήτη μόνο 60 εκατομμύρια άνθρωποι –όσο είναι πε­ ρίπου ο σημερινός πληθυσμός της Ιταλίας– και η κατανομή τους ήταν πολύ άνιση. Στις περισσότερες περιοχές της υφηλίου, οι κοινότητες στην καθημερινή τους ζωή λειτουργούσαν ανεξάρτητα από τις υπόλοι­ πες. Το «εξωτερικό» ήταν το διπλανό χωριό. Οι οικογενειακές φατρίες ήταν η κύρια κοινωνική μονάδα. Μερικές φορές συνενώνονταν σε φυλές –για να υπερασπιστούν τη γη και άλλους φυσικούς πόρους, για παράδειγμα–, αλλά ακόμα και οι μεγαλύτερες πόλεις είχαν λιγότερους από 100.000 κατοίκους. 2 Παρ’ όλα αυτά, ο πολιτικός χάρτης του κόσμου καθοριζόταν θεμελιωδώς από τη γενναιοδωρία που είχε δείξει η γεωγραφία στην κατανομή της αγίας τριάδας των φυσικών πόρων: νερό, εύφορο έδαφος και εύκρατο κλίμα. Σε μέρη όπου και τα τρία ήταν άφθονα, το αλέτρι, το φτυάρι και τα ίδια τα χέρια επεξέτειναν τα σύνορα του πολιτισμού: τα χωριά εξελίχτηκαν σε πόλεις, οι πόλεις σε βασίλεια και τα βασίλεια σε αυτοκρατορίες. Οι πρώτες αυτοκρατορικές δυνάμεις ήταν οι πολιτισμοί της Αιγύπτου και της Μεσοποταμίας. Στην αρχή πλέον της 1ης χιλιετίας π.Χ., είχαν γνωρίσει αρκετά πάνω από χίλια χρόνια αδιάκοπη ανάπτυξη της γεωρ­ γίας, υψηλής πυκνότητας πληθυσμού, περίπλοκων κοινωνικών και διοικητικών δομών και κάποιο είδος πολιτικής ενότητας. Πολυάριθμα μικρότερα βασίλεια υπήρχαν στις πεδιάδες της Βόρειας Κίνας και της