Όπου και να ταξιδέψω: Περπατώντας σε 24 πόλεις

11 δραστηριότητας, επιθετικής ή υπαινικτικής, κραταιάς ή φθίνουσας, με ενδιέφεραν, με ενδιαφέρουν, ενίοτε με συγκινούν. Υπήρχε ένα απόθεμα, κτιριακό, πολιτισμικό, ψυχικό, που με περίμενε εκεί έξω. Αυτό το απόθεμα ιχνηλατώ σήμερα, με πάθος, με αφοσίωση, με διάθεση καταβύθισης σε ένα πηγάδι μνήμης αλλά και ανέλκυσης σε ένα οροπέδιο ενατένισης. Είναι ένα άλλο ταξίδι αυτοπροσδιορισμού. Υπάρ- χουν φορές που αισθάνομαι ότι μου αρκεί ο περίπατος σε έναν, έως εκείνη την ώρα, άγνωστό μου δρόμο κάποιας ελληνικής πόλης, γεμάτο παλιά σπίτια, μαγαζιά, πολυκατοικίες, σχολεία και εκκλησίες. Αυτό το παλίμψηστο είναι το υλικό ανάγλυφο μιας μεγάλης διαδρομής. Μεγάλωσα παρακολουθώντας αυτήν την πατρίδα από πολλές αφε- τηρίες. Οι οπτικές γωνίες διέφεραν, συχνά ήταν αφελείς ή ρομαντικές, αλλά όσο περνούσαν τα χρόνια συναιρούσαν όλα εκείνα τα αντιφατικά χαρακτηριστικά που κάνουν την έλξη ενός τόπου αναπόδραστη συνθή- κη. Η αγάπη μου για την Ελλάδα ήταν αποτέλεσμα προσωπικής εκπαί- δευσης. Δεν μου δόθηκε χωρίς όρους αυτή η αγάπη, την κατέκτησα. Είχα κληρονομήσει, όπως όλοι της γενιάς μου, εικοσάρηδες πλέον το 1980, την παρακαταθήκη του εικοστού αιώνα, ξέφτια από την προπολεμική εποχή και σύμπασα την ψυχροπολεμική αντίληψη περί εθνών και προό­ δου. Σε αυτήν την κοινωνική και πολιτική συνθήκη, μεγάλωσα βλέπο- ντας τις ελληνικές πόλεις της περιφέρειας να συρρικνώνονται σε σημα- σία. Από τη λήξη του Εμφυλίου ως τη δεκαετία του 1980, έβλεπα πολλές πόλεις, που δεν είχαν τουριστική κίνηση, να χάνουν σε αίγλη και να αδειάζουν από αστική ζωή. Ιδίως πόλεις μικρού και μεσαίου μεγέθους που έχαναν πληθυσμό προς την Αθήνα ή τη Θεσσαλονίκη (αν ήταν στον βορρά) και που κέρδιζαν κόσμο από γύρω χωριά. Υπήρχε μια διαρκής μετάγγιση πληθυσμών και αυτή η ροή και εκροή αποτυπωνόταν στο αστικό τοπίο των πόλεων απ’ άκρη σε άκρη στην Ελλάδα. Θυμάμαι διαδρομές, με τον πατέρα στο τιμόνι: Αθήνα – Σκιάθος (1966-68), Αθήνα – Κέρκυρα (1969), πηγεμός από Ρίο – Αντίρριο και επιστροφή από Μετέωρα. Αθήνα – Πάργα (1970), Αθήνα – Δελφοί (1970), Αθήνα – Χαλκιδική (1971), Αθήνα – Πάτρα (1975)… σαν μεγά- λες σκιές από όνειρο έρχονται στον νου εικόνες από την Κόρινθο, τη Λι- βαδειά, την Καβάλα, τη Λάρισα, τα Ιωάννινα, την Τρίπολη… Και αργότε- ΒΛΕΠΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΞΑΝΑ