Όπου και να ταξιδέψω: Περπατώντας σε 24 πόλεις

10 Η Ελλάδα των παιδικών και εφηβικών χρόνων είναι φυσικά πολύ διαφορετική από την Ελλάδα του 21ου αιώνα. Η πρώιμη εκείνη Ελλάδα εκτείνεται στον ιστορικό και βιολογικό χρόνο. Σαν λάμψεις έρχονται στον νου σκηνές που εκτυλίχτηκαν σε μικρά μέρη αυτής της πατρίδας, σε ένα περίπτερο στη Λίμνη Ευβοίας, όταν ζητούσα με το δίφραγκο στο χέρι ένα τεύχος των ελληνικών παραμυθιών που είχαν τότε δίπλα στις τσί- χλες και τις καραμέλες, ή δίπλα στα δίχτυα των ψαράδων στο λιμάνι της Σκιάθου, πριν μεγαλώσει για να μπορεί να υποδέχεται τα πλοία από τον Άγιο Κωνσταντίνο. Με τρόμο θυμάμαι την αποβίβαση σε βάρκες από το μεγάλο ύψος του πλοίου. Έχει μείνει στη μνήμη η εικόνα μιας βαλίτσας που έπεσε στο νερό, ανοικτά της Σκιάθου, και επέπλεε για λίγο πριν το καρό της ύφασμα βυθιστεί για πάντα. Θα ανήκει στην αρχαιολογία του βυθού και ίσως ανασυρθεί το 2275 και τότε θα είναι πρώτη είδηση. Στο «Μαύρο Βιβλίο», ο Ορχάν Παμούκ μιλάει για τον αγνοημένο πολιτισμό του Βοσπόρου, τα χιλιάδες υπολείμματα από τον διάπλου επιβατηγών πλοίων, πετρελαιοφόρων και τουριστικών βαποριών που έχουν σχημα- τίσει ένα μωσαϊκό υλικού πολιτισμού αθέατο στον άχρονο σκοτεινό πυθ- μένα. Έτσι, σκέφτομαι και εκείνη τη βαλίτσα στα σκούρα μπλε νερά του Αιγαίου. Μια βαλίτσα που αυτοκτόνησε το 1966. Οι εικόνες αυτές, ή άλλες παρεμφερείς, είναι κοινές σε όλους μας, αν και ο καθένας φέρει μέσα του τα δικά του εικονοστάσια. Αλλά η ανάκλη- ση είναι κοινή ανάγκη. Η ερμηνεία, το ξεσκαρτάρισμα, η επανασύνδεση. Κάποια στιγμή με έπιασε αγωνία ότι αυτήν τη χώρα, την Ελλάδα, δεν θα προλάβω να τη δω όλη. Να τη γυρίσω απ’ άκρη σε άκρη, να τη φωτο- γραφίσω, και κυρίως να την προσεγγίσω όπως επιχειρεί να μπει κανείς σε ένα σπήλαιο με μισοφωτισμένη είσοδο. Με ενδιέφεραν πάντα οι πόλεις, μικρές, μεσαίες και μεγάλες, από τη Θεσσαλονίκη (που την πρω- τοαντίκρισα παιδί το μακρινό έτος 1970) ως μια πρωτεύουσα επαρχίας νομού. Πόση συγκίνηση μου έδινε το άκουσμα και μόνο των ονομάτων αυτών των μικρών πρωτευουσών... Με σαγήνευαν ακόμη τα ονόματα των κωμοπόλεων –Νιγρίτα, Αριδαία, Μεγαλόπολη, Αμφιλοχία– και ανα- ρωτιόμουν τι θα έκαναν εκεί τα παιδιά της ηλικίας μου. Αλλά και τα χω- ριά, τα σκόρπια κτίσματα στην ύπαιθρο, τα έρημα εργοστάσια, σιωπηλά κήτη παραπλεύρως εθνικών οδών. Όλες οι επισημάνσεις ανθρώπινης