Σαίξπηρ: Όλη η αλήθεια για τη ζωή του

ΣΑΙΞΠΗΡ: ΟΛΗ Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ 16 Ανάμεσα στα αντικείμενα που προκάλεσαν το μικρότερο ενδιαφέ- ρον στη δημοπρασία ήταν και ένα πορτρέτο σε σχήμα οβάλ με σκού- ρα χρώματα, πενήντα έξι εκατοστά ύψος και σαράντα έξι πλάτος, που το αγόρασε ο Κόμης του Έλσμιαρ 355 γκινέες 2 και το οποίο ονομά- ζεται από τότε «το πορτρέτο του Τσάντος». Ο πίνακας είχε υποστεί πολλές χρωματικές αποκαταστάσεις και είχε μαυρίσει με τα χρόνια τόσο πολύ, που πολλές λεπτομέρειες είχαν χαθεί (και δεν έχουν απο- κατασταθεί μέχρι σήμερα). Απεικονίζει έναν άντρα που δεν θα τον έλεγες άσχημο, παρόλο που έχει αρχίσει να χάνει τα μαλλιά του, με ένα ιδιαίτερα περιποιημένο μούσι. Στο αριστερό του αυτί φοράει ένα χρυσό σκουλαρίκι. Έχει μια έκφραση ήρεμη, μάγκικη, γεμάτη αυτο- πεποίθηση. Δεν θα έλεγες ότι είναι ακριβώς ο τύπος στον οποίο θα εμπιστευόσουν τη γυναίκα σου ή την ενήλικη κόρη σου ελαφρά τη καρδία. Παρόλο που δεν ξέρουμε τίποτα για την προέλευση αυτού του πίνακα ή για το πού βρισκόταν για μεγάλο χρονικό διάστημα πριν περιέλθει στην κατοχή της οικογένειας Τσάντος το 1747, θεωρείται, εδώ και πολλά χρόνια, ότι απεικονίζει τον Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Παρου- σιάζει βέβαια μια ομοιότητα με τον Ουίλιαμ Σαίξπηρ, αλλά αυτό είναι μάλλον αναπόφευκτο, εφόσον είναι ένα από τα τρία πορτρέτα του Σαίξπηρ στα οποία βασίστηκαν όλα τα υπόλοιπα. Το 1856, λίγο πριν πεθάνει, ο Κόμης του Έλσμιαρ χάρισε τον πί- νακα στη νέα Εθνική Πινακοθήκη Πορτρέτων του Λονδίνου, εγκαινιά­ ζοντας έτσι την ίδρυσή της. Εφόσον αποτέλεσε το πρώτο πορτρέτο της πινακοθήκης, έχει κάποια συναισθηματική αξία, αλλά η αυθεντικότη- τά του αμφισβητήθηκε σχεδόν αμέσως. Πολλοί τεχνοκριτικοί της επο- χής θεώρησαν ότι ο εικονιζόμενος είχε υπερβολικά σκούρο δέρμα και έμοιαζε ξένος –Ιταλός ή Εβραίος– και όχι Άγγλος, πόσο μάλλον σπου- δαίος ποιητής. Μερικοί, όπως αναφέρει ο Σάμιουελ Σένμπαουμ, είχαν σοκαριστεί από την «ακόλαστη» έκφραση στο πρόσωπό του και στα «λάγνα» χείλη του. (Κάποιος υποστήριξε, προσπαθώντας ίσως να δι- ορθώσει την κατάσταση, ότι μπορεί να απεικονιζόταν μακιγιαρισμένος στο πορτρέτο, πιθανόν για τον ρόλο του Σάιλοκ.) «Κοιτάξτε, ο πίνακας είναι της σωστής περιόδου – αυτό τουλάχι- στον είναι γεγονός» μου είπε η δρ Τάρνια Κούπερ, η έφορος του μουσείου για τα πορτρέτα του 16ου αιώνα, κάποια μέρα που αποφά-