Οι άνθρωποι στα δέντρα

H A N Y A Y A N A G I H A R A 20 μιλούσε για τον χρόνο ως θάλασσα, μια απλωσιά αδειοσύνης σαν καθρέφτης, ατέλειωτη, και πράγματι το όνειρο αυτό –«θαλασσινό χρόνο» το αποκαλούσε– έγινε ενός είδους αστείο, ένας σύντομος τρόπος για να μιλήσει για θέματα με τα οποία ήλπιζε να ασχοληθεί μια μέρα, όμως δεν είχε τρόπο να τα αναλάβει την παρούσα στιγ­ μή. Και έτσι ορκιζόταν: στον θαλασσινό του χρόνο θα καλλιεργού­ σε τροπικές φτέρες. Στον θαλασσινό του χρόνο θα διάβαζε βιογρα­ φίες. Στον θαλασσινό του χρόνο θα έγραφε τα απομνημονεύματά του. Κανείς, πόσο μάλλον ο Νόρτον, δεν πίστευε ποτέ πως θα έφτανε πράγματι η στιγμή που θα διέθετε θαλασσινό χρόνο, τώρα όμως, φυσικά, τον διαθέτει, μείον τη ζεστή τοποθεσία και την ευχάριστη, τεμπέλικη αποχαύνωση με την οποία συνδέουμε στον νου μας την αδράνεια που έχει με κόπο κερδηθεί. Δυστυχώς όμως, φαίνεται πως ο Νόρτον ίσως απλώς να μην είναι φτιαγμένος για ελευθερία χρόνου· πράγματι, είναι βασανιστική γι’ αυτόν (αν και βεβαίως παραδέχομαι ότι ένα μεγάλο κομμάτι όλου αυτού ίσως να αποδίδεται στις ατυχείς συνθήκες υπό τις οποίες του δόθηκε αυτή η ελευθερία χρόνου). Σε ένα πρόσφατο γράμμα έγραψε: . Ελάχιστα έχω να κάνω εδώ, και, από ένα σημείο και μετά, ακόμα λιγότερα να σκεφτώ. Ποτέ δεν συλλογίστηκα πως μπορεί να βρισκόμουν σε τέτοια κατάσταση, τόσο εξαντλημένος, πραγματικά, που νιώθω αφημαγμένος, όχι από αίμα μα από σκέψη. Βαρεμέρα – πάντα νόμιζα, αλήθεια, πως θα εκτι­ μούσα ιδιαίτερα μια περίοδο ακατάπαυστου κενού, ότι εύκολα θα το γέμιζα. Ο χρόνος, όμως, συνειδητοποίησα, δεν προορίζεται για να τον γεμίζουμε σε τόσο μεγάλα, άδεια κομμάτια: μιλάμε για διαχείριση του χρόνου, πρόκειται όμως για το αντίθετο – οι ζωές μας είναι γεμάτες ασχολίες επειδή αυτές οι λεπτές φλοίδες χρόνου είναι όλο κι όλο ό,τι μπορούμε να ελέγξουμε. 2 . Φαίνεται σοφή σκέψη. Όμως παρά την προφανή δριμύτητα των συνθηκών στις οποίες 2 Ο Ε. Νόρτον Περίνα στον Ρόναλντ Κουμποντέρα, 24 Απριλίου 1998.