Οι αλήθειες των άλλων

34 ΝΊΚΟΣ ΘΈΜΕΛΗΣ λιώτικη ματιά, που κάτι φώτιζε πιο πολύ κι άλλα διακριτικά παρέκαμπτε ή αποσιωπούσε. Πάντα άφηνε να ξεχωρίσει ένα νόημα, μια ιδέα να βγει στην επιφάνεια, ένα μήνυμα που θα μπορούσε να καρπίσει στο μυαλό όσων τις είχαν ακούσει. Να βγάλουν κάποια συμπεράσματα για το παρελθόν και για το σήμερα, να κάνουν κάποιες σκέψεις για όσα ίσως τους επε­ φύλασσε το αύριο. Έβρισκε συνήθως μια τυχαία αφορμή από συμβάντα στον μικρόκοσμό τους και περίτεχνα έριχνε τις γέφυρες στο πα­ ρελθόν και στις δικές της ιστορίες. Αναδυόταν έτσι ένας άλ­ λος κόσμος, οι Κυδωνιές έπαιρναν άλλες διαστάσεις, βάθαι­ ναν οι ρίζες και πλάταιναν τα σύνορά τους, οι άνθρωποι και οι πράξεις τους βάραιναν σε έρμα και αξίες, πλούταινε ο πολιτισμός τους. Ο κυρ Μανόλης, υπερήφανος για τη γυναί­ κα του και τη μόρφωσή της, έβρισκε συχνά κάτι καινούργιο που τον έβαζε σε περισυλλογή. Ο Ιωακείμ μόνο αραιά και πού τολμούσε να τη διακόψει. Ο Μεχμέτ με το στόμα μισάνοιχτο, ορθάνοιχτα τα μάτια, ζούσε σύγκορμα τις ιστορίες της γιαγιάς συνεπαρμένος από την οικεία αλλά και μοναδική μυσταγωγία. Αργότερα, όταν μεγάλωσε, ρουφούσε άλλον αέρα, άλλα νερά από τα ακού­ σματα της Ιστορίας, κάπως αλλιώτικα από εκείνα που του πρόσφεραν στο σχολείο, αν και συχνά αναρωτιόταν, αν όσα άκουγε ήταν αλήθεια ή κάτι κοντά στην αλήθεια. Έτσι άρχι­ σε σιγά σιγά να τον τρώει η περιέργεια για όσα σπουδαία είχαν γίνει, το σκουλήκι για το παρελθόν του έθνους, να τον έλκει πάνω απ’ όλα το μάθημα της ιστορίας. Βοηθούσε κι ο