Οι αλήθειες των άλλων

ΟΙ ΑΛHΘΕΙΕΣ ΤΩΝ AΛΛΩΝ 33 κι άλλοτε υψώνοντάς τον, να χρωματίζει τα λεγόμενά της με κάθε τρόπο κι έτσι να συναρπάζει, να συγκινεί, να υπο­ βάλλει. Ήταν στην ικανότητά της να ανασύρει ιστορίες από την παράδοση του γένους, της χριστιανοσύνης, της ελλη­ νόφωνης λογιοσύνης. Ιστορίες απλών ανθρώπων που με τις αποφάσεις τους ή από τους δρόμους της ζωής και τα γυρί­ σματα της ιστορίας βρίσκονταν σε δύσκολα σταυροδρόμια· αλλά και ξεχασμένα περιστατικά άσβεστης διχόνοιας που φούντωνε κάθε τόσο, άλλοτε από την απληστία εκείνων που είχαν καζαντίσει κι άλλοτε από τον φθόνο αυτών που ακόμη προσπαθούσαν. Όμως αρνιόταν πεισματικά να αφηγηθεί οτιδήποτε για τα μαύρα χρόνια που ακολούθησαν ως αντίποινα των Νεότουρ­ κων μετά τον πόλεμο και την απελευθέρωση των νησιών του Αιγαίου. Ίσως γιατί δεν ήθελε να ξύσει πληγές που ο χρόνος δεν μπορούσε να επουλώσει· να αναστήσει τις μέρες των διωγμών και των εκτοπισμών, των επιτάξεων και των λεη­ λασιών στο Αϊβαλί κι όπου υπήρχαν χριστιανοί σε όλο το σαντζάκι. Έτσι μιλούσε για το ’21, για την άλωση της Πόλης, διάβαινε βαθιά στα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Έφτανε να μιλά και για αλήθειες που αναποδογύριζαν ξαφ­ νικά όσα πίστευε μέχρι τότε ο κόσμος, όπως δίδασκε η ιστο­ ρία του Βενιαμίν του Λεσβίου, του Θεόφιλου Καΐρη ή ακόμα και του μακρινού Γαλιλαίου ή του Λούθηρου που εναντιώ­ θηκε στον Πάπα για τα συγχωροχάρτια. Αφηγούταν τις ιστορίες αυτούσιες, όπως τις είχε μάθει, ή αφού τις μετέπλαθε κοιτώντας τες με μια δική της, μια αλ